-
1 dare il finis
гл. -
2 finis
finis m lat: dare il finis -- сообщить о конце урока -
3 finis
-
4 DARE
v- D30 —darle (тж. darne; darla a qd; darne tante)
- D31 —- D32 —darla con...
- D33 —dare di...
- D34 —darsi di...
- D35 —- D36 —— см. -A29— см. -A48darsi dell'accetta nelle gambe (тж. darsi l'accetta sui piedi)
— см. - P1642— см. -A147— см. -A148— см. -A275dare (или darsi, darla) addosso a...
— см. -A287— см. -A300dare adito a qd di (+ inf.)
— см. -A301— см. -A308— см. -A375— см. -A399dare le ali (тж. dare ala)
— см. -A417— см. - A417a— см. -A443— см. - M574— см. -A694— см. -A785— см. -A786— см. -A787— см. -A788— см. -A817— см. -A789— см. -A988 b) c)dare (l')aria a...
— см. -A1040dare l'aria a...
— см. -A1066darsi l'aria di...
— см. -A1067darsi aria (или arie; тж. darsi delle arie; darsi aria d'importanza)
— см. -A1068— см. -A1101— см. -A1102— см. -A1146— см. -A1184— см. -A1249— см. -A1308— см. -A1309— см. -A1319— см. -A1338— см. -A1383— см. -A1393— см. - B25— см. - B80— см. - B81— см. - B144— см. - B185— см. - B206— см. - B297— см. - O9— см. - P2556— см. - U61dare di becco a...
— см. - B393— см. - B394— см. - B409— см. - F189— см. - T207— см. - V722— см. - B542— см. - B555— см. - B557— см. - B570— см. - B597— см. - B603— см. - B638— см. - B677— см. - B697— см. - B1053— см. - B1114— см. - B1125— см. - B1162— см. - B1163— см. - B1168— см. - B1164— см. - R257— см. - I85— см. - B1223— см. - B1238— см. - B1297— см. - B1299— см. - B1363— см. - B1380— см. - B1446— см. - F1122— см. - G482— см. - M575— см. - O261— см. - P8— см. - P514— см. - P515— см. - P726— см. - P2314— см. - T207— см. - U244— см. - V296— см. - V844— см. - B1480— см. - B1483dare la caccia a...
— см. - C16— см. - C20— см. - C76— см. - C81— см. - C94— см. - C123— см. -A1041— см. - C124— см. - C125— см. - C126— см. - C126— см. - C160— см. - C204non dare i calzoni alla moglie
— см. - C241— см. - C248— см. - R59— см. - C449— см. - C450— см. - C451— см. - C452— см. - C584— см. - C598dare una capata in... (или a...)
— см. - C619dare una capatina in... (или a...)
— см. - C621— см. - C639— см. - C747— см. - C739dare (il или di, del) capo in...
— см. - C748— см. - C749— см. - C750— см. - C751— см. - C870dare la carica con la chiavetta
— см. - C917dare il carico (или in carico)
— см. - C921— см. - C921a— см. - C957— см. - C1034— см. - C1071— см. - C1275— см. - C1280— см. - C1285— см. - C1297— см. - V844— см. - C1306— см. - C1307— см. - C1360— см. - C1406— см. - C1453— см. - C1464— см. - C1488— см. - F53— см. - C1586— см. - C1587dare il cervello a rimpedulare
— см. - C1588— см. - C1684— см. - C1701— см. - C1781— см. - C1783dare cibo a...
— см. - C1797— см. - C1934— см. - C2086— см. - C2109— см. - C2105— см. - C2186— см. - C2187— см. - C2200— см. - C2253— см. - C2254— см. - C2224— см. - C2255— см. - C2256— см. - C2237— см. - C2241— см. - C2311— см. - C2411— см. - C2486— см. - C2498— см. - C2529dare conto buono [cattivo] di sé
— см. - C2530— см. - C2581— см. - C2587— см. - C2606— см. - C2615dare corda a...
— см. - C2645— см. - C2646— см. - C2695— см. - C2696— см. - C2738— см. - C2746— см. - C2732— см. - C2747dare la corsa a...
— см. - C2799dare una corsa a...
— см. - C2800dare corso a...
— см. - C2812dare un corso a...
— см. - C2813— см. - C2892— см. - C2985— см. - C3008— см. - C3009— см. - C3018— см. - C3019dar credito a...
— см. - C3025— см. - C3033dare la croce addosso a... (или contro.., dietro.., sopra...)
— см. - C3085— см. - C3107— см. - C3108— см. - B729— см. - C3245— см. - C3245a— см. - C3246dare il cuore in deposito a qd
— см. - C3247— см. -A1319— см. - D165— см. - D166— см. - D167— см. - D169— см. - D168darci (или dare, darla) dentro
— см. - D218— см. - D219dare la derrata e il soprassello
— см. - D239— см. - D260— см. - D331— см. - D391— см. - D446— см. - D260— см. - D551— см. - D582— см. - D583— см. - D590— см. - D615darsi del (или un, il) dito nell'occhio
— см. - D672— см. - D730— см. - D731— см. - D740— см. - D750— см. - D846— см. - D856— см. - D857— см. - D882— см. - C128— см. - B697dare eccezione a...
— см. - E11— см. - E28— см. - E29dare l'erba (cassia или quassia)
— см. - E98— см. - E89— см. - E148— см. - E166dare (l')esca a...
— см. - E177— см. - E178— см. - E194— см. - E204— см. - E218— см. - R254— см. - F80— см. - F98— см. - F109— см. - F114dare nel fango come nella mota
— см. - F151— см. - F189— см. - F189a— см. - F226— см. - F234— см. - F308— см. - F329— см. - F364dare un fermo a...
— см. - F415dare il fermo a...
— см. - F416— см. - F420— см. - F478— см. - F541— см. - F546— см. - F583— см. - F584— см. - F585— см. - F567— см. - F586— см. - F626— см. - F661— см. - F713— см. - F772— см. - F773— см. - F850— см. - F857— см. - F861— см. - F935— см. - F1010dare fondo a...
— см. - F1011— см. - F1122— см. - F1229— см. - F1259— см. - F1263— см. - F1287dare di frego a...
— см. - F1289— см. - F1318dare di fronte in...
— см. - F1358— см. - F1399— см. - F1400— см. - F1387— см. - F1443— см. - F1468— см. - F1508— см. - F1509— см. - F1510— см. - F1511— см. - F1512— см. - F1513— см. - F1514— см. - F1516— см. - F1561— см. - F1555— см. - F1582— см. - I85— см. - G148— см. - G146— см. - G147— см. - G192— см. - G197— см. - G200— см. - G208— см. - G218— см. - G264— см. - G330— см. - G347— см. - G372— см. - G373— см. - G437— см. - G648— см. - G659— см. - G679— см. -A58— см. - G1211a— см. - P1376— см. - R495— см. - G1049— см. - G1166— см. - I19— см. - I35— см. - I50— см. - I144— см. - I157— см. - I158— см. - I159— см. - I169— см. - I172— см. - I182— см. - I208— см. - I222— см. - I284— см. - I323— см. - I327— см. - I332non darsela per intesa (тж. non darsene per inteso)
— см. - I347— см. - I355— см. - I387— см. - L1— см. - L47— см. - L74— см. - L251dare legnate da ciechi (или orbi, olio santo)
— см. - L344— см. - L360dare leva su...
— см. - L507— см. - L523dare libero corso a...
— см. - C2814— см. - L580— см. - L669a— см. - L816— см. - L817— см. - L820— см. - L947dar luogo a...
— см. - L979— см. - L980— см. - N100— см. - M14— см. - O601— см. - M150— см. - M162— см. - G482— см. - M332— см. - M333— см. - M189— см. - M1227— см. - P727— см. - M353— см. - M359— см. - C452dare (della) mano (тж. dare delle mani) a (или in, su, addosso a) qc
— см. - M576— см. - M577— см. - M578— см. - M579— см. - M580— см. - B697— см. - M581— см. - M582— см. - M583— см. - M584— см. - G624darsi del martello nelle unghie
— см. - M869— см. - M968— см. - M982— см. - M1060— см. - M1135— см. - M1136— см. - M1341— см. - M1342dargli nel mezzo a...
— см. - M1343— см. - M1532— см. - M1579— см. - M1658— см. - M1700— см. - M1778— см. - M1840— см. - M1843— см. - M1928— см. - M1929— см. - M1961— см. - M1962— см. - M1963— см. - M1994— см. - M2039— см. - M2070— см. - M2071— см. - M2089— см. - M2110dar un motto di...
— см. - M2119— см. - M2140— см. - M2206— см. - M2251dare nel naso in...
— см. - N43— см. - N45— см. - N46— см. - N47— см. - N87— см. - B704— см. - N231— см. - N242— см. - N514— см. - O717— см. - N585— см. - N586— см. - O25— см. - O143dare i suoi occhi per...
— см. - O144— см. - O145dare nell'occhio (или all'occhio, negli occhi)
— см. - O146— см. - O147— см. - O269— см. - O289— см. - O335— см. - O376— см. - C85dare orecchi (или orecchio) a qc
— см. - O547— см. - O611— см. - O612— см. - O660— см. - O661— см. - O674— см. - O675— см. - O725— см. - G581— см. - C896— см. - P2— см. - P10— см. - P70— см. - P147dare palla bianca [nera]
— см. - P140— см. - P174— см. - P255— см. - P256— см. - P516— см. - P517— см. - P518— см. - P627— см. - P669— см. - P673— см. - P688— см. - P718— см. - P733— см. - P787— см. - P788— см. - P789— см. - P790— см. - P854— см. - P855— см. - C452— см. - P856dar la patente di..
— см. - P869— см. - P926— см. - P983— см. - P1136darsi pena a...
— см. - P1137darsi pena di...
— см. - P1138— см. - P1171— см. - P1198— см. - P1210— см. - P1211— см. - P1269dar le pere in guardia all'orso
— см. - P1270— см. - P2064— см. - P1312— см. - P1334— см. - P1376— см. - P1425— см. - P1474— см. - P1538— см. - P1644— см. - P1805— см. - P1833— см. - P1864— см. - M430— см. - P2021— см. - P2097— см. - P2155— см. - P2234— см. - P2250— см. - M585— см. - P1032dare il proprio giudizio ai cani
— см. - G733— см. - P2397— см. - P2400— см. - P2519— см. - P2520— см. - P2521— см. - P2522— см. - Q8— см. - Q40— см. - Q61— см. - Q62— см. - M1416— см. - V34— см. - R60— см. - R91— см. - R201— см. - R217— см. - R228— см. - R247— см. - R269— см. - R281— см. - R291— см. - R292— см. - R294— см. - R373— см. - R400— см. - R415— см. - R451— см. - R460— см. - R492— см. - R571— см. - R589— см. - R620— см. - S26— см. - S20dare il sangue a...
— см. - S160— см. - S161— см. - S237— см. - S300— см. - S299— см. - S319— см. - S329— см. - S362— см. - S546— см. - S530dare nel (или in, a) segno
— см. - S581— см. - S582— см. - M1416— см. -A59— см. -A1181— см. - S693— см. - S704— см. - S719— см. - S720— см. - S726— см. - S796— см. - S835— см. - S858— см. - S881— см. - S899— см. - S924— см. - S945— см. - S1097— см. - S1135— см. - S1178— см. - S1179— см. - S1208— см. - S1231— см. - S1255dare le spalle (in faccia a qd)
— см. - S1256— см. - S1288— см. - S1310— см. - S1368— см. - S1382— см. - S1394— см. - S1395— см. - S1440— см. - S1469— см. - S1470— см. - S1491— см. - S1492— см. - S1530— см. - S1542— см. - S1549— см. - S1628— см. - S1746— см. - S1775— см. - S1776— см. - S1794— см. - S1802— см. - S1911— см. - S1927— см. - S1944— см. - S1958dare la stura (a...)
— см. - S1981— см. - S2114— см. - T2dare un taglio (a un discorso)
— см. - T37— см. - D30— см. - T123— см. - T177— см. - T258— см. - T259— см. - T373— см. - T415a— см. - T539— см. - T540— см. - T541— см. - T698— см. - T726— см. - T727— см. - S246— см. - T787— см. - T788— см. - T816dare il tracollo a...
— см. - T817— см. - T888— см. - T901— см. - T902— см. - T908— см. - T912— см. - T916— см. - T917— см. - T922— см. - T923— см. - T939— см. - T945— см. - T970— см. - T685— см. - T727— см. - V612— см. - U40— см. -A276— см. - C2312— см. - C3109— см. - M586— см. - P1033— см. - R254— см. - S659— см. - S1441— см. - S1936— см. - U62— см. - U78— см. - U98— см. - U111— см. - V16— см. - V70darsi (il) vanto di...
— см. - V72— см. - V115— non dare a vedere che...
— см. - V116— см. - V157— см. - V158— см. - V229— см. - M1416— см. - V291— см. - V396— см. - V412— см. - V439— см. - V543— см. - V478— см. - V531— см. - C274— см. - V479— см. - P1475— см. - V594dar(se)la vinta (тж. darsi per vinto)
— см. - V611— см. - V690— см. - V719dare la vita per...
— см. - V720— см. - V721— см. - V722— см. - V845— см. - V846— см. - V947— см. - V948dare (di или la) volta al cervello (тж. dare la volta al canto)
— см. - C1585— см. - Z9— см. - P1642— см. - Z80— см. - Z88accennare coppe (или in coppa) e dare (In) bastoni (тж. accennar coppe или picche e dare denari или spade)
— см. - C2613- D37 —fare che il tordo non dia dietro
— см. - T759— см. -A849— см. - C799— см. - T593stare a quel che dà il convento
— см. - C2590— см. -A528— см. - C441— см. - I126ad albero caduto, dàgli, dagli,
— см. -A454— см. - T293a can che lecca spiedo, non gli dare arrosto
— см. - C477— см. - C937a cattiva vacca Dio dà corte corna
— см. - V7— см. - S65chi mi dà più, io volterò mantello
— см. - M721chi dà retta al cervello degli altri, butta via il suo
— см. - C1620chi giace sì dà pace (тж. il morto giace e il vivo si dà pace; chi muore giace e chi vive или resta si dà pace)
— см. - G422— см. - M1444chi a molti dà terrore, di molti abbia timore
— см. - T464— см. -A1237— см. -A1387— см. - C1985come l'ho avuta, cosi l'ho data
— см. -A1380— см. - C3298i dadi hanno dato i loro numeri
— см. - D11- D40 —dàgli (тж. dàgli, dàgli; dai e dai; dàlli; dàlli, dàlli)
- D41 —dà (или date) da bere al prete, che il chierico ha sete
— см. - P2266— см. - C2134dàgli, dàgli, le cipolle diventan agli
— см. - C1958a dargli un dito, prende (tutta) la mano (тж. dategli un dito, vi prendon la mano; gli dài un dito e si prende la mano; se gli dài un dito, ti prende anche il braccio)
— см. - D711— см. - M41— см. - M1436— см. - M1689darebbe noia alla noia (или all'ombra, all'aria)
— см. - N396— см. - P292- D43 —dàgli, picchia e martella
— см. - R279— см. - S239— см. - D469è come dare l'incenso ai grilli
— см. - I160— см. - P2399— см. - E184mal per chi le dà, peggio per chi le riceve
— см. - M288la matrigna mi dà il pane, e rigna
— см. - M934meglio dar la lana che la pecora
— см. - L120— см. - S536non darebbe un Cristo a baciare
— см. - C3070— см. - F610— см. - P1301non sa donare chi tarda a dare
— см. - D772— см. - M708qual asin dà in parete, tal riceve
— см. -A1245quando la palla balza, ciascun sa darle
— см. - P162— см. - S190sapienza vecchia dà frutto nuovo
— см. - S236il tempo dà (или darà) consiglio
— см. - T322— см. - T350 -
5 finis
m лат.dare il finis — сообщить о конце урока -
6 FINIS
lat.- F857 — -
7 finis
fīnis, is, m., zuw. f. (viell. aus *figsnis zu fīgo), I) die Grenze, 1) eig.: f. loci, Cic.: Megalopolitarum, Liv.: quem ad finem (wie weit) porrecta loca aperta pertinebant, Caes. – Plur. fines, die Grenzen, agrorum, Cic.: fines propagare, Cic.: ambigere de finibus, Ter.: fines regere (feststellen), Cic.: u. meton. = das Gebiet, Land, der Bezirk, in mediis Eburonum finibus, Caes.: in alienis finibus decertare, Caes.: Gallis partem finium concedere, Liv.: habere fines (Grundstücke) proprios, Caes.: se in fines Ubiorum recipere, Caes.: fines populari, depopulari, vastare, Caes. – u. die äußerste Schranke der Rennbahn, Verg. Aen. 5, 225 u. 328. – 2) übtr.: a) die Grenze, Schranke, naturae, Hor.: aequi iuris, die gemeinrechtliche Schr., Tac.: mihi fines terminosque constituam, extra quos egredi non possim, Cic. – b) das Ziel, qui finis istius consilii? Cic.: f. temporis, Liv.: ad eum finem od. usque ad eum finem, bis so weit, Cic.: quem ad finem? bis zu welchem Ziele? Cic.: dah. fine (fini) m. Genet. = bis an, amphoras implere ansarum infimarum fini, Cato: fine inguinum, Sall. fr.: fine genus, Ov.: scopulorum fine, Ov.: umbilici fine, Auct. b. Afr.: so auch mit Abl., radicibus fini, Cato r. r. 28, 2. Vgl. Wölfflin im Archiv 1, 424 f. u. 580. – c) das Maß = die Art, pretii, ICt.: hac fini, in dem M., insofern, Gell.: quā fini, inwiefern, Gell. – II) im weitern Sinne, das Ende, 1) eig., a) übh., Komik., Cic. u.a.: finis epistulae, Plin. ep.: finis vitae, Cic.: nullo (cum) fine od. fine dempto od. exempto, ohne Ende, Ov.: sine fine amare, Fronto: ad finem, bis zu Ende, Ov.: ad finem venire, zu Ende (zustande) kommen, Liv. – finem facere m. Genet., zB. belli, Nep., orandi, Ter.: bellandi, Caes.: vitae, Sall. fr.: sollicitudinis, Cic.: loquendi, oppugnandi, orandi, Caes.: u. (m. Dat. wem?) idem dies et victoribus imperii et victis vitae finem facit, Cic.: finem facere m. Dat., zB. iniuriis, Caes.: sermoni suo, Plaut.: orationi suae criminibusque modum aliquem et finem facere, Cic.: difficile est enim finem facere pretio, si libidini non feceris, Cic. – finem dare (ein E. machen) proelio, bello, Eutr.: malis, Verg.: finem dare (ein E. bereiten) vitae, Iuven. – eundem et vincendi et vivendi finem habere, mit seinem Siege auch sein Leben beschließen, Vell. – Veiens bellum non ante cepit finem, quam etc., nahm nicht eher ein Ende, Liv. – b) insbes., das Ende, α) = das Lebensende, der Tod einer Pers., hominis, Quint.: Neronis, Tac.: aderat finis, ubi aderat finis, Tac.: nec quicquam iam de fine, si fata poscerent, recusans, Vell. – β) der Untergang, Verlust, finemque sui sibi corpora debent, Lucan.: finis adest rerum (Romanarum), Lucan.: Creta Metelli ductu longissimae libertatis fine multata est, Vell. – 2) übtr.: a) die Erklärung, Definition, Quint. – b) das Ende = der Endzweck, Zweck (s. Sorof Cic. de or. 1, 188), domus finis est usus, Cic.: quae finis standi? zu welchem E. (weshalb) stehe ich hier? Verg.: edendi mihi erit bibendique finis desideria naturae restinguere, non implere alvum et exinanire, Sen.: ad eum finem, zu dem E., in der Absicht, deswegen, Tac. – c) das Äußerste, Höchste, bonorum, malorum, höchste (größte) Gut, Übel, Cic.: honorum, das höchste Ehrenamt, Cic.: duodecim tabulae, finis aequi iuris, Tac. – / Abl. Sing. fine u. fini, s. Neue-Wagener Formenl.3 1, 338 u. 339.
-
8 finis
fīnis, is, m., zuw. f. (viell. aus *figsnis zu fīgo), I) die Grenze, 1) eig.: f. loci, Cic.: Megalopolitarum, Liv.: quem ad finem (wie weit) porrecta loca aperta pertinebant, Caes. – Plur. fines, die Grenzen, agrorum, Cic.: fines propagare, Cic.: ambigere de finibus, Ter.: fines regere (feststellen), Cic.: u. meton. = das Gebiet, Land, der Bezirk, in mediis Eburonum finibus, Caes.: in alienis finibus decertare, Caes.: Gallis partem finium concedere, Liv.: habere fines (Grundstücke) proprios, Caes.: se in fines Ubiorum recipere, Caes.: fines populari, depopulari, vastare, Caes. – u. die äußerste Schranke der Rennbahn, Verg. Aen. 5, 225 u. 328. – 2) übtr.: a) die Grenze, Schranke, naturae, Hor.: aequi iuris, die gemeinrechtliche Schr., Tac.: mihi fines terminosque constituam, extra quos egredi non possim, Cic. – b) das Ziel, qui finis istius consilii? Cic.: f. temporis, Liv.: ad eum finem od. usque ad eum finem, bis so weit, Cic.: quem ad finem? bis zu welchem Ziele? Cic.: dah. fine (fini) m. Genet. = bis an, amphoras implere ansarum infimarum fini, Cato: fine inguinum, Sall. fr.: fine genus, Ov.: scopulorum fine, Ov.: umbilici fine, Auct. b. Afr.: so auch mit Abl., radicibus fini, Cato r. r. 28, 2. Vgl. Wölfflin im Archiv 1, 424 f. u. 580. – c) das Maß = die Art, pretii, ICt.: hac fini, in dem M., insofern, Gell.: quā fini, inwiefern, Gell. – II) im weitern————Sinne, das Ende, 1) eig., a) übh., Komik., Cic. u.a.: finis epistulae, Plin. ep.: finis vitae, Cic.: nullo (cum) fine od. fine dempto od. exempto, ohne Ende, Ov.: sine fine amare, Fronto: ad finem, bis zu Ende, Ov.: ad finem venire, zu Ende (zustande) kommen, Liv. – finem facere m. Genet., zB. belli, Nep., orandi, Ter.: bellandi, Caes.: vitae, Sall. fr.: sollicitudinis, Cic.: loquendi, oppugnandi, orandi, Caes.: u. (m. Dat. wem?) idem dies et victoribus imperii et victis vitae finem facit, Cic.: finem facere m. Dat., zB. iniuriis, Caes.: sermoni suo, Plaut.: orationi suae criminibusque modum aliquem et finem facere, Cic.: difficile est enim finem facere pretio, si libidini non feceris, Cic. – finem dare (ein E. machen) proelio, bello, Eutr.: malis, Verg.: finem dare (ein E. bereiten) vitae, Iuven. – eundem et vincendi et vivendi finem habere, mit seinem Siege auch sein Leben beschließen, Vell. – Veiens bellum non ante cepit finem, quam etc., nahm nicht eher ein Ende, Liv. – b) insbes., das Ende, α) = das Lebensende, der Tod einer Pers., hominis, Quint.: Neronis, Tac.: aderat finis, ubi aderat finis, Tac.: nec quicquam iam de fine, si fata poscerent, recusans, Vell. – β) der Untergang, Verlust, finemque sui sibi corpora debent, Lucan.: finis adest rerum (Romanarum), Lucan.: Creta Metelli ductu longissimae libertatis fine multata est, Vell. – 2) übtr.: a) die Erklärung, Definition, Quint. – b) das Ende =————der Endzweck, Zweck (s. Sorof Cic. de or. 1, 188), domus finis est usus, Cic.: quae finis standi? zu welchem E. (weshalb) stehe ich hier? Verg.: edendi mihi erit bibendique finis desideria naturae restinguere, non implere alvum et exinanire, Sen.: ad eum finem, zu dem E., in der Absicht, deswegen, Tac. – c) das Äußerste, Höchste, bonorum, malorum, höchste (größte) Gut, Übel, Cic.: honorum, das höchste Ehrenamt, Cic.: duodecim tabulae, finis aequi iuris, Tac. – ⇒ Abl. Sing. fine u. fini, s. Neue-Wagener Formenl.3 1, 338 u. 339. -
9 finis
fīnis, is m. (редко C, L, H, V f.)ad eum finem Cs — до тех порquem ad finem? C — до каких пор, доколе?sine ulla fine или nullo (cum) fine O — без конца, беспрестанно2)а) pl. пределы, область, территория (iter facere in fines Santonum Cs; populare alienos fines L)gens finibus maxima Ap — народ, населяющий огромную территориюб) владения (dominos finibus и ex finibus pellere и expellere Cs, Dig); abl. fine ( или fini) cum gen. и abl. до, поfine genūs O — по колено3) заключение, окончание (finem facere loquendi Cs; ad finem venire L; f. vitae C)4) конец, цель, назначение, намерениеad eum finem T с — той (этой) цельюomnes artes habent finem aliquem proposĭtum O — все искусства задаются какой-л. заранее определённой целью5) вершина, верх, высшая степень (f. honorum est consulatus C)f. bonorum C — высшее благо6) окончание, исход ( discordiarum C)finem alicui rei afferre C (constituere, imponere T, VF, dare Fl, statuere Ter, facere Sl, Su etc.) — положить конец чему-либо -
10 -F857
объявить об окончании урока. -
11 сообщать о конце урока
vlat. dare il finisUniversale dizionario russo-italiano > сообщать о конце урока
-
12 bellum
bellum (ante-class. and poet. duel-lum), i, n. [Sanscr. dva, dvi, dus; cf. Germ. zwei; Engl. two, twice; for the change from initial du- to b-, cf. bis for duis, and v. the letter B, and Varr. L. L. 5, § 73 Mull.; 7, § 49 ib.], war.I.Form duellum: duellum, bellum, videlicet quod duabus partibus de victoria contendentibus dimicatur. Inde est perduellis, qui pertinaciter retinet bellum, Paul. ex Fest. p. 66, 17 Mull.:II.bellum antea duellum vocatum eo quod duae sunt dimicantium partes... Postea mutata littera dictum bellum,
Isid. Orig. 18, 1, 9: hos pestis necuit, pars occidit illa duellis, Enn. ap. Prisc. p. 9, 861 P. (Ann. v. 549 Vahl.):legiones reveniunt domum Exstincto duello maximo atque internecatis hostibus,
Plaut. Am. 1, 1, 35:quae domi duellique male fecisti,
id. As. 3, 2, 13.—So in archaic style, or in citations from ancient documents:quique agent rem duelli,
Cic. Leg. 2, 8, 21:aes atque ferrum, duelli instrumenta,
id. ib. 2, 18, 45 (translated from the Platonic laws):puro pioque duello quaerendas (res) censeo,
Liv. 1, 32, 12 (quoted from ancient transactions); so,quod duellum populo Romano cum Carthaginiensi est,
id. 22, 10, 2:victoriaque duelli populi Romani erit,
id. 23, 11, 2:si duellum quod cum rege Antiocho sumi populus jussit,
id. 36, 2, 2;and from an ancient inscription' duello magno dirimendo, etc.,
id. 40, 52, 5.— Poet.:hic... Pacem duello miscuit,
Hor. C. 3, 5, 38:cadum Marsi memorem duelli,
id. ib. 3, 14, 18:vacuum duellis Janum Quirini clausit,
id. ib. 4, 15, 8; cf. id. Ep. 1, 2, 7; 2, 1, 254; 2, 2, 98; Ov. F. 6, 201; Juv. 1, 169— [p. 227]Form bellum.A.War, warfare (abstr.), or a war, the war (concr.), i.e. hostilities between two nations (cf. tumultus).1.Specifying the enemy.a.By adjj. denoting the nation:b.omnibus Punicis Siciliensibusque bellis,
Cic. Verr. 2, 5, 47, § 124:aliquot annis ante secundum Punicum bellum,
id. Ac. 2, 5, 13:Britannicum bellum,
id. Att. 4, 16, 13:Gallicum,
id. Prov. Cons. 14, 35:Germanicum,
Caes. B. G. 3, 28:Sabinum,
Liv. 1, 26, 4:Parthicum,
Vell. 2, 46, 2;similarly: bellum piraticum,
the war against the pirates, Vell. 2, 33, 1.—Sometimes the adj. refers to the leader or king of the enemy:Sertorianum bellum,
Cic. Phil. 11, 8, 18:Mithridaticum,
id. Imp. Pomp. 3, 7:Jugurthinum,
Hor. Epod. 9, 23; Vell. 2, 11, 1;similarly: bellum regium,
the war against kings, Cic. Imp. Pomp. 17, 50. —Or it refers to the theatre of the war:bellum Africanum, Transalpinum,
Cic. Imp. Pomp. 10, 28:Asiaticum,
id. ib. 22, 64:Africum,
Caes. B. C. 2, 32 fin.:Actiacum,
Vell. 2, 86, 3:Hispaniense,
id. 2, 55, 2.—With gen. of the name of the nation or its leader: bellum Latinorum, the Latin war, i. e. against the Latins, Cic. N. D. 2, 2, 6:c.Venetorum,
Caes. B. G. 3, 16:Helvetiorum,
id. ib. 1, 40 fin.;1, 30: Ambiorigis,
id. ib. 6, 29, 4:Pyrrhi, Philippi,
Cic. Phil. 11, 7, 17:Samnitium,
Liv. 7, 29, 2.—With cum and abl. of the name.(α).Attributively:(β).cum Jugurtha, cum Cimbris, cum Teutonis bellum,
Cic. Imp. Pomp. 20, 60:belli causa cum Samnitibus,
Liv. 7, 29, 3:hunc finem bellum cum Philippo habuit,
id. 33, 35, 12:novum cum Antiocho instabat bellum,
id. 36, 36, 7; cf. id. 35, 40, 1; 38, 58, 8; 39, 1, 8; 44, 14, 7.—With cum dependent on the verb:d.quia bellum Aetolis esse dixi cum Aliis,
Plaut. Capt. prol. 59:novi consules... duo bella habuere... alterum cum Tiburtibus,
Liv. 7, 17, 2; esp. with gero, v. 2. b. a infra.—With adversus and acc. of the name.(α).Attributively:(β).bellum adversus Philippum,
Liv. 31, 1, 8:bellum populus adversus Vestinos jussit,
id. 8, 29, 6.—With adversus dependent on the verb: quod homines populi Hermunduli adversus populum Romanum bellum fecere, Cincius ap. Gell. 16, 14, 1: nos pro vobis bellum suscepimus adversus Philippum. Liv. 31, 31, 18:e.ut multo acrius adversus duos quam adversus unum pararet bellum,
id. 45, 11, 8:bellum quod rex adversus Datamem susceperat,
Nep. Dat. 8, 5.—With contra and acc.:f.cum bellum nefarium contra aras et focos, contra vitam fortunasque nostras... non comparari, sed geri jam viderem,
Cic. Phil. 3, 1, 1:causam belli contra patriam inferendi,
id. ib. 2, 22, 53.—With in and acc. (very rare):g. h. k.Athenienses in Peloponnesios sexto et vicesimo anno bellum gerentes,
Nep. Lys. 1, 1.—With dat. of the enemy after inferre and facere, v. 2. a. k infra.—2.With verbs.a.Referring to the beginning of the war.(α).Bellum movere or commovere, to bring about, stir up a war:(β).summa erat observatio in bello movendo,
Cic. Off. 1, 11, 37:bellum commotum a Scapula,
id. Fam. 9, 13, 1:nuntiabant alii... in Apulia servile bellum moveri,
Sall. C. 30, 2:is primum Volscis bellum in ducentos amplius... annos movit,
Liv. 1, 53, 2:insequenti anno Veiens bellum motum,
id. 4, 58, 6:dii pium movere bellum,
id. 8, 6, 4; cf. Verg. A. 10, 627; id. G. 1, 509; so,concitare,
Liv. 7, 27, 5; and ciere ( poet.), Verg. A. 1, 541; 6, 829; 12, 158.—Bellum parare, comparare, apparare, or se praeparare bello, to prepare a war, or for a war:(γ).cum tam pestiferum bellum pararet,
Cic. Att. 9, 13, 3:bellum utrimque summopere parabatur,
Liv. 1, 23, 1; cf. id. 45, 11, 8 (v. II. A. 1. d. b supra); Nep. Hann. 2, 6; Quint. 12, 3, 5; Ov. M. 7, 456; so,parare alicui,
Nep. Alcib. 9, 5:bellum terra et mari comparat,
Cic. Att. 10, 4, 3:tantum bellum... Cn. Pompeius extrema hieme apparavit, ineunte vere suscepit, media aestate confecit,
id. Imp. Pomp. 12, 3, 5:bellum omnium consensu apparari coeptum,
Liv. 4, 55, 7:numquam imperator ita paci credit, ut non se praeparet bello,
Sen. Vit. Beat. 26, 2.—Bellum differre, to postpone a war:(δ).nec jam poterat bellum differri,
Liv. 2, 30, 7:mors Hamilcaris et pueritia Hannibalis distulerunt bellum,
id. 21, 2, 3; cf. id. 5, 5, 3.—Bellum sumere, to undertake, begin a war (not in Caesar):(ε).omne bellum sumi facile, ceterum aegerrume desinere,
Sall. J. 83, 1:prius tamen omnia pati decrevit quam bellum sumere,
id. ib. 20, 5:de integro bellum sumit,
id. ib. 62, 9:iis haec maxima ratio belli sumendi fuerat,
Liv. 38, 19, 3:sumi bellum etiam ab ignavis, strenuissimi cujusque periculo geri,
Tac. H. 4, 69; cf. id. A. 2, 45; 13, 34; 15, 5; 15, 7; id. Agr. 16.—Bellum suscipere (rarely inire), to undertake, commence a war, join in a war:(ζ).bellum ita suscipiatur ut nihil nisi pax quaesita videatur,
Cic. Off. 1, 23, 80:suscipienda quidem bella sunt ob eam causam ut, etc.,
id. ib. 1, 11, 35:judicavit a plerisque ignoratione... bellum esse susceptum,
join, id. Marcell. 5, 13; id. Imp. Pomp. 12, 35 (v. supra):cum avertisset plebem a suscipiendo bello,
undertaking, Liv. 4, 58, 14:senatui cum Camillo agi placuit ut bellum Etruscum susciperet,
id. 6, 9, 5:bella non causis inita, sed ut eorum merces fuit,
Vell. 2, 3, 3.—Bellum consentire = bellum consensu decernere, to decree a war by agreement, to ratify a declaration of war (rare):(η).consensit et senatus bellum,
Liv. 8, 6, 8:bellum erat consensum,
id. 1, 32, 12.—Bellum alicui mandare, committere, decernere, dare, gerendum dare, ad aliquem deferre, or aliquem bello praeficere, praeponere, to assign a war to one as a commander, to give one the chief command in a war:(θ).sed ne tum quidem populus Romanus ad privatum detulit bellum,
Cic. Phil. 11, 8, 18:populus Romanus consuli... bellum gerendum dedit,
id. ib.:cur non... eidem... hoc quoque bellum regium committamus?
id. Imp. Pomp. 17, 50:Camillus cui id bellum mandatum erat,
Liv. 5, 26, 3:Volscum bellum M. Furio extra ordinem decretum,
id. 6, 22, 6:Gallicum bellum Popilio extra ordinem datum,
id. 7, 23, 2:quo die a vobis maritimo bello praepositus est imperator,
Cic. Imp. Pomp. 15, 44:cum ei (bello) imperatorem praeficere possitis, in quo sit eximia belli scientia,
id. ib. 16, 49:hunc toti bello praefecerunt,
Caes. B. G. 5, 11 fin.:alicui bellum suscipiendum dare,
Cic. Imp. Pomp. 19, 58:bellum administrandum permittere,
id. ib. 21, 61.—Bellum indicere alicui, to declare war against (the regular expression; coupled with facere in the ancient formula of the pater patratus), also bellum denuntiare: ob eam rem ego... populo Hermundulo... bellum (in)dico facioque, Cincius ap. Gell. 16, 14, 1:(κ).ob eam rem ego populusque Romanus populis... Latinis bellum indico facioque,
Liv. 1, 32, 13:Corinthiis bellum indicamus an non?
Cic. Inv. 1, 12, 17:ex quo intellegi potest, nullum bellum esse justum nisi quod aut rebus repetitis geratur, aut denuntiatum ante sit et indictum,
id. Off. 1, 11, 36; id. Rep. 3, 23, 35:bellum indici posse existimabat,
Liv. 1, 22, 4:ni reddantur (res) bellum indicere jussos,
id. 1, 22, 6:ut... nec gererentur solum sed etiam indicerentur bella aliquo ritu, jus... descripsit quo res repetuntur,
id. 1, 32, 5; cf. id. 1, 32, 9; 2, 18, 11; 2, 38, 5; Verg. A. 7, 616.—Bellum inferre alicui (cf. contra aliquem, 1. e. supra; also bellum facere; absol., with dat., or with cum and abl.), to begin a war against ( with), to make war on:(λ).Denseletis nefarium bellum intulisti,
Cic. Pis. 34, 84:ei civitati bellum indici atque inferri solere,
id. Verr. 2, 1, 31, § 79:qui sibi Galliaeque bellum intulissent,
Caes. B. G. 4, 16; Nep. Them. 2, 4; Verg. A. 3, 248:bellumne populo Romano Lampsacena civitas facere conabatur?
Cic. Verr. 2, 1, 31, § 79:bellum patriae faciet,
id. Mil. 23, 63; id. Cat. 3, 9, 22:civitatem Eburonum populo Romano bellum facere ausam,
Caes. B. G. 5, 28; cf. id. ib. 7, 2;3, 29: constituit bellum facere,
Sall. C. 26, 5; 24, 2:occupant bellum facere,
they are the first to begin the war, Liv. 1, 14, 4:ut bellum cum Priscis Latinis fieret,
id. 1, 32, 13:populus Palaepolitanis bellum fieri jussit,
id. 8, 22, 8; cf. Nep. Dion, 4, 3; id. Ages. 2, 1.— Coupled with instruere, to sustain a war:urbs quae bellum facere atque instruere possit,
Cic. Agr. 2, 28, 77.—Bellum facere had become obsolete at Seneca's time, Sen. Ep. 114, 17.—Bellum oritur or exoritur, a war begins:subito bellum in Gallia ex, ortum est,
Caes. B. G. 3, 7:aliud multo propius bellum ortum,
Liv. 1, 14, 4:Veiens bellum exortum,
id. 2, 53, 1.—(ante-class. and poet. ), i, n. [Sanscr. dva, dvi, dus; cf. Germ. zwei; Engl. two, twice; for the change from initial du- to b-, cf. bis for duis, and v. the letter B, and Varr. L. L. 5, § 73 Mull.; 7, § 49 ib.], war.I.Form duellum: duellum, bellum, videlicet quod duabus partibus de victoria contendentibus dimicatur. Inde est perduellis, qui pertinaciter retinet bellum, Paul. ex Fest. p. 66, 17 Mull.:II.bellum antea duellum vocatum eo quod duae sunt dimicantium partes... Postea mutata littera dictum bellum,
Isid. Orig. 18, 1, 9: hos pestis necuit, pars occidit illa duellis, Enn. ap. Prisc. p. 9, 861 P. (Ann. v. 549 Vahl.):legiones reveniunt domum Exstincto duello maximo atque internecatis hostibus,
Plaut. Am. 1, 1, 35:quae domi duellique male fecisti,
id. As. 3, 2, 13.—So in archaic style, or in citations from ancient documents:quique agent rem duelli,
Cic. Leg. 2, 8, 21:aes atque ferrum, duelli instrumenta,
id. ib. 2, 18, 45 (translated from the Platonic laws):puro pioque duello quaerendas (res) censeo,
Liv. 1, 32, 12 (quoted from ancient transactions); so,quod duellum populo Romano cum Carthaginiensi est,
id. 22, 10, 2:victoriaque duelli populi Romani erit,
id. 23, 11, 2:si duellum quod cum rege Antiocho sumi populus jussit,
id. 36, 2, 2;and from an ancient inscription' duello magno dirimendo, etc.,
id. 40, 52, 5.— Poet.:hic... Pacem duello miscuit,
Hor. C. 3, 5, 38:cadum Marsi memorem duelli,
id. ib. 3, 14, 18:vacuum duellis Janum Quirini clausit,
id. ib. 4, 15, 8; cf. id. Ep. 1, 2, 7; 2, 1, 254; 2, 2, 98; Ov. F. 6, 201; Juv. 1, 169— [p. 227]Form bellum.A.War, warfare (abstr.), or a war, the war (concr.), i.e. hostilities between two nations (cf. tumultus).1.Specifying the enemy.a.By adjj. denoting the nation:b.omnibus Punicis Siciliensibusque bellis,
Cic. Verr. 2, 5, 47, § 124:aliquot annis ante secundum Punicum bellum,
id. Ac. 2, 5, 13:Britannicum bellum,
id. Att. 4, 16, 13:Gallicum,
id. Prov. Cons. 14, 35:Germanicum,
Caes. B. G. 3, 28:Sabinum,
Liv. 1, 26, 4:Parthicum,
Vell. 2, 46, 2;similarly: bellum piraticum,
the war against the pirates, Vell. 2, 33, 1.—Sometimes the adj. refers to the leader or king of the enemy:Sertorianum bellum,
Cic. Phil. 11, 8, 18:Mithridaticum,
id. Imp. Pomp. 3, 7:Jugurthinum,
Hor. Epod. 9, 23; Vell. 2, 11, 1;similarly: bellum regium,
the war against kings, Cic. Imp. Pomp. 17, 50. —Or it refers to the theatre of the war:bellum Africanum, Transalpinum,
Cic. Imp. Pomp. 10, 28:Asiaticum,
id. ib. 22, 64:Africum,
Caes. B. C. 2, 32 fin.:Actiacum,
Vell. 2, 86, 3:Hispaniense,
id. 2, 55, 2.—With gen. of the name of the nation or its leader: bellum Latinorum, the Latin war, i. e. against the Latins, Cic. N. D. 2, 2, 6:c.Venetorum,
Caes. B. G. 3, 16:Helvetiorum,
id. ib. 1, 40 fin.;1, 30: Ambiorigis,
id. ib. 6, 29, 4:Pyrrhi, Philippi,
Cic. Phil. 11, 7, 17:Samnitium,
Liv. 7, 29, 2.—With cum and abl. of the name.(α).Attributively:(β).cum Jugurtha, cum Cimbris, cum Teutonis bellum,
Cic. Imp. Pomp. 20, 60:belli causa cum Samnitibus,
Liv. 7, 29, 3:hunc finem bellum cum Philippo habuit,
id. 33, 35, 12:novum cum Antiocho instabat bellum,
id. 36, 36, 7; cf. id. 35, 40, 1; 38, 58, 8; 39, 1, 8; 44, 14, 7.—With cum dependent on the verb:d.quia bellum Aetolis esse dixi cum Aliis,
Plaut. Capt. prol. 59:novi consules... duo bella habuere... alterum cum Tiburtibus,
Liv. 7, 17, 2; esp. with gero, v. 2. b. a infra.—With adversus and acc. of the name.(α).Attributively:(β).bellum adversus Philippum,
Liv. 31, 1, 8:bellum populus adversus Vestinos jussit,
id. 8, 29, 6.—With adversus dependent on the verb: quod homines populi Hermunduli adversus populum Romanum bellum fecere, Cincius ap. Gell. 16, 14, 1: nos pro vobis bellum suscepimus adversus Philippum. Liv. 31, 31, 18:e.ut multo acrius adversus duos quam adversus unum pararet bellum,
id. 45, 11, 8:bellum quod rex adversus Datamem susceperat,
Nep. Dat. 8, 5.—With contra and acc.:f.cum bellum nefarium contra aras et focos, contra vitam fortunasque nostras... non comparari, sed geri jam viderem,
Cic. Phil. 3, 1, 1:causam belli contra patriam inferendi,
id. ib. 2, 22, 53.—With in and acc. (very rare):g. h. k.Athenienses in Peloponnesios sexto et vicesimo anno bellum gerentes,
Nep. Lys. 1, 1.—With dat. of the enemy after inferre and facere, v. 2. a. k infra.—2.With verbs.a.Referring to the beginning of the war.(α).Bellum movere or commovere, to bring about, stir up a war:(β).summa erat observatio in bello movendo,
Cic. Off. 1, 11, 37:bellum commotum a Scapula,
id. Fam. 9, 13, 1:nuntiabant alii... in Apulia servile bellum moveri,
Sall. C. 30, 2:is primum Volscis bellum in ducentos amplius... annos movit,
Liv. 1, 53, 2:insequenti anno Veiens bellum motum,
id. 4, 58, 6:dii pium movere bellum,
id. 8, 6, 4; cf. Verg. A. 10, 627; id. G. 1, 509; so,concitare,
Liv. 7, 27, 5; and ciere ( poet.), Verg. A. 1, 541; 6, 829; 12, 158.—Bellum parare, comparare, apparare, or se praeparare bello, to prepare a war, or for a war:(γ).cum tam pestiferum bellum pararet,
Cic. Att. 9, 13, 3:bellum utrimque summopere parabatur,
Liv. 1, 23, 1; cf. id. 45, 11, 8 (v. II. A. 1. d. b supra); Nep. Hann. 2, 6; Quint. 12, 3, 5; Ov. M. 7, 456; so,parare alicui,
Nep. Alcib. 9, 5:bellum terra et mari comparat,
Cic. Att. 10, 4, 3:tantum bellum... Cn. Pompeius extrema hieme apparavit, ineunte vere suscepit, media aestate confecit,
id. Imp. Pomp. 12, 3, 5:bellum omnium consensu apparari coeptum,
Liv. 4, 55, 7:numquam imperator ita paci credit, ut non se praeparet bello,
Sen. Vit. Beat. 26, 2.—Bellum differre, to postpone a war:(δ).nec jam poterat bellum differri,
Liv. 2, 30, 7:mors Hamilcaris et pueritia Hannibalis distulerunt bellum,
id. 21, 2, 3; cf. id. 5, 5, 3.—Bellum sumere, to undertake, begin a war (not in Caesar):(ε).omne bellum sumi facile, ceterum aegerrume desinere,
Sall. J. 83, 1:prius tamen omnia pati decrevit quam bellum sumere,
id. ib. 20, 5:de integro bellum sumit,
id. ib. 62, 9:iis haec maxima ratio belli sumendi fuerat,
Liv. 38, 19, 3:sumi bellum etiam ab ignavis, strenuissimi cujusque periculo geri,
Tac. H. 4, 69; cf. id. A. 2, 45; 13, 34; 15, 5; 15, 7; id. Agr. 16.—Bellum suscipere (rarely inire), to undertake, commence a war, join in a war:(ζ).bellum ita suscipiatur ut nihil nisi pax quaesita videatur,
Cic. Off. 1, 23, 80:suscipienda quidem bella sunt ob eam causam ut, etc.,
id. ib. 1, 11, 35:judicavit a plerisque ignoratione... bellum esse susceptum,
join, id. Marcell. 5, 13; id. Imp. Pomp. 12, 35 (v. supra):cum avertisset plebem a suscipiendo bello,
undertaking, Liv. 4, 58, 14:senatui cum Camillo agi placuit ut bellum Etruscum susciperet,
id. 6, 9, 5:bella non causis inita, sed ut eorum merces fuit,
Vell. 2, 3, 3.—Bellum consentire = bellum consensu decernere, to decree a war by agreement, to ratify a declaration of war (rare):(η).consensit et senatus bellum,
Liv. 8, 6, 8:bellum erat consensum,
id. 1, 32, 12.—Bellum alicui mandare, committere, decernere, dare, gerendum dare, ad aliquem deferre, or aliquem bello praeficere, praeponere, to assign a war to one as a commander, to give one the chief command in a war:(θ).sed ne tum quidem populus Romanus ad privatum detulit bellum,
Cic. Phil. 11, 8, 18:populus Romanus consuli... bellum gerendum dedit,
id. ib.:cur non... eidem... hoc quoque bellum regium committamus?
id. Imp. Pomp. 17, 50:Camillus cui id bellum mandatum erat,
Liv. 5, 26, 3:Volscum bellum M. Furio extra ordinem decretum,
id. 6, 22, 6:Gallicum bellum Popilio extra ordinem datum,
id. 7, 23, 2:quo die a vobis maritimo bello praepositus est imperator,
Cic. Imp. Pomp. 15, 44:cum ei (bello) imperatorem praeficere possitis, in quo sit eximia belli scientia,
id. ib. 16, 49:hunc toti bello praefecerunt,
Caes. B. G. 5, 11 fin.:alicui bellum suscipiendum dare,
Cic. Imp. Pomp. 19, 58:bellum administrandum permittere,
id. ib. 21, 61.—Bellum indicere alicui, to declare war against (the regular expression; coupled with facere in the ancient formula of the pater patratus), also bellum denuntiare: ob eam rem ego... populo Hermundulo... bellum (in)dico facioque, Cincius ap. Gell. 16, 14, 1:(κ).ob eam rem ego populusque Romanus populis... Latinis bellum indico facioque,
Liv. 1, 32, 13:Corinthiis bellum indicamus an non?
Cic. Inv. 1, 12, 17:ex quo intellegi potest, nullum bellum esse justum nisi quod aut rebus repetitis geratur, aut denuntiatum ante sit et indictum,
id. Off. 1, 11, 36; id. Rep. 3, 23, 35:bellum indici posse existimabat,
Liv. 1, 22, 4:ni reddantur (res) bellum indicere jussos,
id. 1, 22, 6:ut... nec gererentur solum sed etiam indicerentur bella aliquo ritu, jus... descripsit quo res repetuntur,
id. 1, 32, 5; cf. id. 1, 32, 9; 2, 18, 11; 2, 38, 5; Verg. A. 7, 616.—Bellum inferre alicui (cf. contra aliquem, 1. e. supra; also bellum facere; absol., with dat., or with cum and abl.), to begin a war against ( with), to make war on:(λ).Denseletis nefarium bellum intulisti,
Cic. Pis. 34, 84:ei civitati bellum indici atque inferri solere,
id. Verr. 2, 1, 31, § 79:qui sibi Galliaeque bellum intulissent,
Caes. B. G. 4, 16; Nep. Them. 2, 4; Verg. A. 3, 248:bellumne populo Romano Lampsacena civitas facere conabatur?
Cic. Verr. 2, 1, 31, § 79:bellum patriae faciet,
id. Mil. 23, 63; id. Cat. 3, 9, 22:civitatem Eburonum populo Romano bellum facere ausam,
Caes. B. G. 5, 28; cf. id. ib. 7, 2;3, 29: constituit bellum facere,
Sall. C. 26, 5; 24, 2:occupant bellum facere,
they are the first to begin the war, Liv. 1, 14, 4:ut bellum cum Priscis Latinis fieret,
id. 1, 32, 13:populus Palaepolitanis bellum fieri jussit,
id. 8, 22, 8; cf. Nep. Dion, 4, 3; id. Ages. 2, 1.— Coupled with instruere, to sustain a war:urbs quae bellum facere atque instruere possit,
Cic. Agr. 2, 28, 77.—Bellum facere had become obsolete at Seneca's time, Sen. Ep. 114, 17.—Bellum oritur or exoritur, a war begins:b.subito bellum in Gallia ex, ortum est,
Caes. B. G. 3, 7:aliud multo propius bellum ortum,
Liv. 1, 14, 4:Veiens bellum exortum,
id. 2, 53, 1.—Referring to the carrying on of the war: bellum gerere, to carry on a war; absol., with cum and abl., per and acc., or in and abl. (cf.:(β).bellum gerere in aliquem, 1. a. and f. supra): nisi forte ego vobis... cessare nunc videor cum bella non gero,
Cic. Sen. 6, 18:cum Celtiberis, cum Cimbris bellum ut cum inimicis gerebatur,
id. Off. 1, 12, 38:cum ei bellum ut cum rege Perse gereret obtigisset,
id. Div. 1, 46, 103:erant hae difficultates belli gerendi,
Caes. B. G. 3, 10:bellum cum Germanis gerere constituit,
id. ib. 4, 6:Cn. Pompeius in extremis terris bellum gerebat,
Sall. C. 16, 5:bellum quod Hannibale duce Carthaginienses cum populo Romano gessere,
Liv. 21, 1, 1:alter consul in Sabinis bellum gessit,
id. 2, 62, 3:de exercitibus per quos id bellum gereretur,
id. 23, 25, 5:Chabrias bella in Aegypto sua sponte gessit,
Nep. Chabr, 2, 1.—Sometimes bellum administrare only of the commander, Cic. Imp. Pomp. 15, 43; Nep. Chabr. 2, 1. —Also (very rare):bellum bellare,
Liv. 8, 40, 1 (but belligerantes is absol., Enn. ap. Cic. Off. 1, 12, 38; Ann. v. 201 Vahl.);in the same sense: bellum agere,
Nep. Hann. 8, 3. —As a synonym:bello persequi aliquem,
Nep. Con. 4, 1; cf. Liv. 3, 25, 3.—Trahere or ducere bellum, to protract a war:(γ).necesse est enim aut trahi id bellum, aut, etc.,
Cic. Att. 10, 8, 2:bellum trahi non posse,
Sall. J. 23, 2:belli trahendi causa,
Liv. 5, 11, 8:morae qua trahebant bellum paenitebat,
id. 9, 27, 5:suadere institui ut bellum duceret,
Cic. Fam. 7, 3, 2:bellum enim ducetur,
id. ad Brut. 1, 18, 6; Nep. Alcib. 8, 1; id. Dat. 8, 4;similarly: cum his molliter et per dilationes bellum geri oportet?
Liv. 5, 5, 1.—Bellum repellere, defendere, or propulsare, to ward off, defend one ' s self against a war:c.bellum Gallicum C. Caesare imperatore gestum est, antea tantummodo repulsum,
Cic. Prov. Cons. 13, 32:quod bellum non intulerit sed defenderit,
Caes. B. G. 1, 44:Samnitium vix a se ipsis eo tempore propulsantium bellum,
Liv. 8, 37, 5.—Referring to the end of a war.(α).Bellum deponere, ponere, or omittere, to give up, discontinue a war:(β).in quo (i.e. bello) et gerendo et deponendo jus ut plurimum valeret lege sanximus,
Cic. Leg. 2, 14, 34:(bellum) cum deponi victores velint,
Sall. J. 83, 1:bellum decem ferme annis ante depositum erat,
Liv. 31, 1, 8:nos depositum a vobis bellum et ipsi omisimus,
id. 31, 31, 19:dicit posse condicionibus bellum poni,
Sall. J. 112, 1:bellum grave cum Etruria positum est,
id. H. Fragm. 1, 9 Dietsch:velut posito bello,
Liv. 1, 53, 5:manere bellum quod positum simuletur,
id. 1, 53, 7:posito ubique bello,
Tac. H. 2, 52; cf. Hor. Ep. 2, 1, 93; Verg. A. 1, 291:omisso Romano bello Porsinna filium Arruntem Ariciam... mittit,
Liv. 2, 14, 5.—Bellum componere, to end a war by agreement, make peace:(γ).timerent ne bellum componeretur,
Cic. Fam. 10, 33, 3:si bellum compositum foret,
Sall. J. 97, 2:belli componendi licentiam,
id. ib. 103, 3; cf. Nep. Ham. 1, 5; id. Hann. 6, 2; id. Alcib. 8, 3; Verg. A. 12, 109;similarly: bellum sedare,
Nep. Dat. 8, 5.—Bellum conficere, perficere, finire, to finish, end a war; conficere (the most usual term) and perficere, = to finish a war by conquering; finire (rare), without implying success:d.is bellum confecerit qui Antonium oppresserit,
Cic. Fam. 11, 12, 2:bellumque maximum conficies,
id. Rep. 6, 11, 11:confecto Mithridatico bello,
id. Prov. Cons. 11, 27; cf. id. Fam. 5, 10, 3; id. Imp. Pomp. 14, 42:quo proelio... bellum Venetorum confectum est,
Caes. B. G. 3, 16; cf. id. ib. 1, 30; 1, 44; 1, 54; 3, 28;4, 16: bello confecto de Rhodiis consultum est,
Sall. C. 51, 5; cf. id. J. 36, 1; 114, 3:neminem nisi bello confecto pecuniam petiturum esse,
Liv. 24, 18, 11; cf. id. 21, 40, 11; 23, 6, 2; 31, 47, 4; 32, 32, 6;36, 2, 3: bello perfecto,
Caes. B. C. 3, 18, 5; Liv. 1, 38, 3:se quo die hostem vidisset perfecturum (i. e. bellum),
id. 22, 38, 7; 31, 4, 2; cf. id. 3, 24, 1; 34, 6, 12; Just. 5, 2, 11:neque desiturum ante... quam finitum aliqua tolerabili condicione bellum videro,
Liv. 23, 12, 10: finito ex maxima parte.. [p. 228] italico bello, Vell. 2, 17, 1; Curt. 3, 1, 9; Tac. A. 15, 17; Just. 16, 2, 6; 24, 1, 8; Verg. A. 11, 116.—Less usual connections:3.bellum delere: non modo praesentia sed etiam futura bella delevit,
Cic. Lael. 3, 11; cf. Nep. Alcib. 8, 4:alere ac fovere bellum,
Liv. 42, 11, 5:bellum navare alicui,
Tac. H. 5, 25:spargere,
id. A. 3, 21; id. Agr. 38; Luc. 2, 682:serere,
Liv. 21, 10, 4:circumferre,
Tac. A. 13, 37:exercere,
id. ib. 6, 31:quam celeriter belli impetus navigavit ( = quam celeriter navale bellum gestum est),
Cic. Imp. Pomp. 12, 34; so Flor. 2, 2, 17:bellum ascendit in rupes,
id. 4, 12, 4:bellum serpit in proximos,
id. 2, 9, 4; cf. id. 2, 2, 15:bella narrare,
Cic. Or. 9, 30:canere bella,
Quint. 10, 1, 91:bella legere,
Cic. Imp. Pomp. 10, 28.—As object denoting place or time.a.Proficisci ad bellum, to depart for the war.(α).Of the commander:(β).consul sortitu ad bellum profectus,
Cic. Phil. 14, 2, 4; cf. id. Cat. 1, 13, 33:ipse ad bellum Ambiorigis profectus,
Caes. B. G. 6, 29, 4:ut duo ex tribunis ad bellum proficiscerentur,
Liv. 4, 45, 7; cf. id. 6, 2, 9: Nep. Alcib. 4, 1; Sall. H. 2, 96 Dietsch. —Post-class.:in bellum,
Just. 2, 11, 9; Gell. 17, 9, 8.—Of persons partaking in a war:b.si proficiscerer ad bellum,
Cic. Fam. 7, 3, 1. —Ad bellum mittere, of the commander, Cic. Imp. Pomp. 17, 50; 21, 62.—c.In bella ruere, Verg. A. 7, 782; 9, 182:d.in bella sequi,
id. ib. 8, 547.—Of time.(α).In the locative case belli, in war, during war; generally with domi ( = domi militiaeque):(β).valete, judices justissimi, domi bellique duellatores,
Plaut. Capt. prol. 68; so,domi duellique,
id. As. 3, 2, 13 (v. I. supra):quibuscunque rebus vel belli vel domi poterunt rem publicam augeant,
Cic. Off. 2, 24, 85:paucorum arbitrio belli domique agitabatur,
Sall. J. 41, 7:animus belli ingens, domi modicus,
id. ib. 63, 2; Liv. 2, 50, 11; 1, 36, 6; so id. 3, 43, 1; cf.:bello domique,
id. 1, 34, 12:domi belloque,
id. 9, 26, 21; and:neque bello, neque domi,
id. 4, 35, 3.—Without domi:simul rem et gloriam armis belli repperi,
Ter. Heaut. 1, 1, 60 (where belli may be taken with gloriam; cf.Wagn. ad loc.): magnae res temporibus illis a fortissimis viris... belli gerebantur,
Cic. Rep. 2, 32, 86.—In bello or in bellis, during war or wars, in the war, in the wars; with adj.:(γ).ad haec quae in civili bello fecerit,
Cic. Phil. 2, 19, 47; cf. id. ib. 14, 8, 22:in ipso bello eadem sensi,
id. Marcell. 5, 14:in Volsco bello virtus enituit,
Liv. 2, 24, 8:in eo bello,
id. 23, 46, 6:in Punicis bellis, Plin.8, 14, 14, § 37: in bello Trojano,
id. 30, 1, 2, § 5.—Without adj.:ut fit in bello, capitur alter filius,
Plaut. Capt. prol. 25:qui in bello occiderunt,
Cic. Fam. 9, 5, 2:quod in bello saepius vindicatum est in eos, etc.,
Sall. C. 9, 4:non in bello solum, sed etiam in pace,
Liv. 1, 15, 8; 2, 23, 2:in bello parta,
Quint. 5, 10, 42; 12, 1, 28.—Abl. bello or bellis = in bello or in bellis (freq.); with adjj.: nos semper omnibus Punicis Siciliensibusque bellis amicitiam fidemque populi Romani secuti sumus. Cic. Verr. 2, 5, 47, § 124:(δ).bello Italico,
id. Pis. 36, 87:Veienti bello,
id. Div. 1, 44, 100:domestico bello,
id. Planc. 29, 70:qui Volsco, Aurunco Sabinoque militassent bello,
Liv. 23, 12, 11:victor tot intra paucos dies bellis,
id. 2, 27, 1:nullo bello, multis tamen proeliis victus,
id. 9, 18, 9:bello civili,
Quint. 11, 1, 36.—With gen.:praesentiam saepe divi suam declarant, ut et apud Regillum bello Latinorum,
Cic. N. D. 2, 2, 6:suam felicitatem Helvetiorum bello esse perspectam,
Caes. B. G. 1, 40.—Without attrib.:qui etiam bello victis regibus regna reddere consuevit,
Cic. Sest. 26, 57:res pace belloque gestas,
Liv. 2, 1, 1:egregieque rebus bello gestis,
id. 1, 33, 9; so id. 23, 12, 11:ludi bello voti,
id. 4, 35. 3:princeps pace belloque,
id. 7, 1, 9:Cotyn bello juvisse Persea,
id. 45, 42, 7:bello parta,
Quint. 5, 10, 15; cf. id. 7, 4, 22; Ov. M. 8, 19.—Inter bellum (rare):4.cujus originis morem necesse est... inter bellum natum esse,
Liv. 2, 14, 2:inter haec bella consules... facti,
id. 2, 63, 1.—Bellum in attributive connection.a.Justum bellum.(α).A righteous war, Cic. Off. 1, 11, 36 (v. II. A. 2. a. th supra):(β).justum piumque bellum,
Liv. 1, 23, 4:non loquor apud recusantem justa bella populum,
id. 7, 30, 17; so Ov. M. 8, 58; cf.: illa injusta sunt bella quae sine causa suscepta sunt, Cic. Rep. 3, 23, 35.—A regular war (opp. a raid, etc.):b.in fines Romanos excucurrerunt, populabundi magis quam justi more belli,
Liv. 1, 15, 1.—For the different kinds of war: domesticum, civile, intestinum, externum, navale, maritimum, terra marique gestum, servile, sociale; v. hh. vv.—c.Belli eventus or exitus, the result of a war:d.quicunque belli eventus fuisset,
Cic. Marcell. 8, 24:haud sane alio animo belli eventum exspectabant,
Sall. C. 37, 9:eventus tamen belli minus miserabilem dimicationem fecit,
Liv. 1, 23, 2; cf. id. 7, 11, 1:exitus hujus calamitosissimi belli,
Cic. Fam. 6, 21, 1:cum esset incertus exitus et anceps fortuna belli,
id. Marcell. 5, 15; so id. Off. 2, 8,:Britannici belli exitus exspectatur,
id. Att. 4, 16, 13:cetera bella maximeque Veiens incerti exitus erant,
Liv. 5, 16, 8.—Fortuna belli, the chances of war:e.adeo varia fortuna belli ancepsque Mars fuit ut,
Liv. 21, 1, 2; cf. Cic. Marcell. 5, 15 (v. c. supra).—Belli artes, military skill:f.cuilibet superiorum regum belli pacisque et artibus et gloria par,
Liv. 1, 35, 1:haud ignotas belli artes,
id. 21, 1, 2:temperata et belli et pacis artibus erat civitas,
id. 1, 21, 6.—Jus belli, the law of war: jura belli, the rights ( law) of war:g.in re publica maxime servanda sunt jura belli,
Cic. Off. 1, 11, 34:sunt et belli sicut pacis jura,
Liv. 5, 27, 6:jure belli res vindicatur,
Gai. Inst. 3, 94.—Belli duces praestantissimos, the most excellent captains, generals, Cic. Or. 1, 2, 7:h.trium simul bellorum victor,
a victor in three wars, Liv. 6, 4, 1 (cf.:victor tot bellis,
id. 2, 27, 1). —Belli vulnera, Cic. Marcell. 8, 24.—B.Transf.1.Of things concr. and abstr.:2.qui parietibus, qui tectis, qui columnis ac postibus meis... bellum intulistis,
Cic. Dom. 23, 60:bellum contra aras et focos,
id. Phil. 3, 1, 1:miror cur philosophiae... bellum indixeris,
id. Or. 2, 37, 155:ventri Indico bellum,
Hor. S. 1, 5, 8.—Of animals:3.milvo est quoddam bellum quasi naturale cum corvo,
Cic. N. D. 2, 49, 125:hanc Juno Esse jussit gruem, populisque suis indicere bellum,
Ov. M. 6, 92.—With individuals:4.quid mihi opu'st... cum eis gerere bellum, etc.,
Plaut. Stich. 1, 2, 14:nihil turpius quam cum eo bellum gerere quicum familiariter vixeris,
Cic. Lael. 21, 77:cum mihi uni cum improbis aeternum videam bellum susceptum,
id. Sull. 9, 28:hoc tibi juventus Romana indicimus bellum,
Liv. 2, 12, 11:falsum testem justo ac pio bello persequebatur,
id. 3, 25, 3:tribunicium domi bellum patres territat,
id. 3, 24, 1; cf. Plin. Ep. 1, 2, 57.—Ironically:equus Trojanus qui tot invictos viros muliebre bellum gerentes tulerit ac texerit,
Cic. Cael. 28, 67.—In mal. part., Hor. C. 3, 26, 3; 4, 1, 2.—5.Personified as god of war ( = Janus):6.tabulas duas quae Belli faciem pictam habent,
Plin. 35, 4, 10, § 27:sunt geminae Belli portae, etc.,
Verg. A. 7, 607:mortiferumque averso in limine Bellum,
id. ib. 6, 279.—Plur.: bella, army ( poet.):7.permanet Aonius Nereus violentus in undis, Bellaque non transfert (i.e. Graecorum exercitum),
Ov. M. 12, 24:sed victae fera bella deae vexere per aequora,
Sil. 7, 472:quid faciat bellis obsessus et undis?
Stat. Th. 9, 490.—Battle, = proelium:8.rorarii dicti a rore: qui bellum committebant ante,
Varr. L. L. 7, 3, 92:quod in bello saepius vindicatum in eos qui... tardius, revocati, bello excesserant,
Sall. C. 9, 4:praecipua laus ejus belli penes consules fuit,
Liv. 8, 10, 7:commisso statim bello,
Front. Strat. 1, 11, 2:Actia bella,
Verg. A. 8, 675:ingentem pugnam, ceu cetera nusquam Bella forent,
id. ib. 2, 439; cf. Flor. 3, 5, 11; Just. 2, 12; 18, 1 fin.; 24, 8; Hor. Ep. 2, 2, 98 (form duellum); Ov. H. 1, 1, 69; Verg. A. 8, 547; 12, 390; 12, 633; Stat. Th. 3, 666. —Bellum = liber de bello:b.quam gaudebat Bello suo Punico Naevius!
Cic. Sen. 14, 50.Referring to the carrying on of the war: bellum gerere, to carry on a war; absol., with cum and abl., per and acc., or in and abl. (cf.:(β).bellum gerere in aliquem, 1. a. and f. supra): nisi forte ego vobis... cessare nunc videor cum bella non gero,
Cic. Sen. 6, 18:cum Celtiberis, cum Cimbris bellum ut cum inimicis gerebatur,
id. Off. 1, 12, 38:cum ei bellum ut cum rege Perse gereret obtigisset,
id. Div. 1, 46, 103:erant hae difficultates belli gerendi,
Caes. B. G. 3, 10:bellum cum Germanis gerere constituit,
id. ib. 4, 6:Cn. Pompeius in extremis terris bellum gerebat,
Sall. C. 16, 5:bellum quod Hannibale duce Carthaginienses cum populo Romano gessere,
Liv. 21, 1, 1:alter consul in Sabinis bellum gessit,
id. 2, 62, 3:de exercitibus per quos id bellum gereretur,
id. 23, 25, 5:Chabrias bella in Aegypto sua sponte gessit,
Nep. Chabr, 2, 1.—Sometimes bellum administrare only of the commander, Cic. Imp. Pomp. 15, 43; Nep. Chabr. 2, 1. —Also (very rare):bellum bellare,
Liv. 8, 40, 1 (but belligerantes is absol., Enn. ap. Cic. Off. 1, 12, 38; Ann. v. 201 Vahl.);in the same sense: bellum agere,
Nep. Hann. 8, 3. —As a synonym:bello persequi aliquem,
Nep. Con. 4, 1; cf. Liv. 3, 25, 3.—Trahere or ducere bellum, to protract a war:(γ).necesse est enim aut trahi id bellum, aut, etc.,
Cic. Att. 10, 8, 2:bellum trahi non posse,
Sall. J. 23, 2:belli trahendi causa,
Liv. 5, 11, 8:morae qua trahebant bellum paenitebat,
id. 9, 27, 5:suadere institui ut bellum duceret,
Cic. Fam. 7, 3, 2:bellum enim ducetur,
id. ad Brut. 1, 18, 6; Nep. Alcib. 8, 1; id. Dat. 8, 4;similarly: cum his molliter et per dilationes bellum geri oportet?
Liv. 5, 5, 1.—Bellum repellere, defendere, or propulsare, to ward off, defend one ' s self against a war:c.bellum Gallicum C. Caesare imperatore gestum est, antea tantummodo repulsum,
Cic. Prov. Cons. 13, 32:quod bellum non intulerit sed defenderit,
Caes. B. G. 1, 44:Samnitium vix a se ipsis eo tempore propulsantium bellum,
Liv. 8, 37, 5.—Referring to the end of a war.(α).Bellum deponere, ponere, or omittere, to give up, discontinue a war:(β).in quo (i.e. bello) et gerendo et deponendo jus ut plurimum valeret lege sanximus,
Cic. Leg. 2, 14, 34:(bellum) cum deponi victores velint,
Sall. J. 83, 1:bellum decem ferme annis ante depositum erat,
Liv. 31, 1, 8:nos depositum a vobis bellum et ipsi omisimus,
id. 31, 31, 19:dicit posse condicionibus bellum poni,
Sall. J. 112, 1:bellum grave cum Etruria positum est,
id. H. Fragm. 1, 9 Dietsch:velut posito bello,
Liv. 1, 53, 5:manere bellum quod positum simuletur,
id. 1, 53, 7:posito ubique bello,
Tac. H. 2, 52; cf. Hor. Ep. 2, 1, 93; Verg. A. 1, 291:omisso Romano bello Porsinna filium Arruntem Ariciam... mittit,
Liv. 2, 14, 5.—Bellum componere, to end a war by agreement, make peace:(γ).timerent ne bellum componeretur,
Cic. Fam. 10, 33, 3:si bellum compositum foret,
Sall. J. 97, 2:belli componendi licentiam,
id. ib. 103, 3; cf. Nep. Ham. 1, 5; id. Hann. 6, 2; id. Alcib. 8, 3; Verg. A. 12, 109;similarly: bellum sedare,
Nep. Dat. 8, 5.—Bellum conficere, perficere, finire, to finish, end a war; conficere (the most usual term) and perficere, = to finish a war by conquering; finire (rare), without implying success:d.is bellum confecerit qui Antonium oppresserit,
Cic. Fam. 11, 12, 2:bellumque maximum conficies,
id. Rep. 6, 11, 11:confecto Mithridatico bello,
id. Prov. Cons. 11, 27; cf. id. Fam. 5, 10, 3; id. Imp. Pomp. 14, 42:quo proelio... bellum Venetorum confectum est,
Caes. B. G. 3, 16; cf. id. ib. 1, 30; 1, 44; 1, 54; 3, 28;4, 16: bello confecto de Rhodiis consultum est,
Sall. C. 51, 5; cf. id. J. 36, 1; 114, 3:neminem nisi bello confecto pecuniam petiturum esse,
Liv. 24, 18, 11; cf. id. 21, 40, 11; 23, 6, 2; 31, 47, 4; 32, 32, 6;36, 2, 3: bello perfecto,
Caes. B. C. 3, 18, 5; Liv. 1, 38, 3:se quo die hostem vidisset perfecturum (i. e. bellum),
id. 22, 38, 7; 31, 4, 2; cf. id. 3, 24, 1; 34, 6, 12; Just. 5, 2, 11:neque desiturum ante... quam finitum aliqua tolerabili condicione bellum videro,
Liv. 23, 12, 10: finito ex maxima parte.. [p. 228] italico bello, Vell. 2, 17, 1; Curt. 3, 1, 9; Tac. A. 15, 17; Just. 16, 2, 6; 24, 1, 8; Verg. A. 11, 116.—Less usual connections:3.bellum delere: non modo praesentia sed etiam futura bella delevit,
Cic. Lael. 3, 11; cf. Nep. Alcib. 8, 4:alere ac fovere bellum,
Liv. 42, 11, 5:bellum navare alicui,
Tac. H. 5, 25:spargere,
id. A. 3, 21; id. Agr. 38; Luc. 2, 682:serere,
Liv. 21, 10, 4:circumferre,
Tac. A. 13, 37:exercere,
id. ib. 6, 31:quam celeriter belli impetus navigavit ( = quam celeriter navale bellum gestum est),
Cic. Imp. Pomp. 12, 34; so Flor. 2, 2, 17:bellum ascendit in rupes,
id. 4, 12, 4:bellum serpit in proximos,
id. 2, 9, 4; cf. id. 2, 2, 15:bella narrare,
Cic. Or. 9, 30:canere bella,
Quint. 10, 1, 91:bella legere,
Cic. Imp. Pomp. 10, 28.—As object denoting place or time.a.Proficisci ad bellum, to depart for the war.(α).Of the commander:(β).consul sortitu ad bellum profectus,
Cic. Phil. 14, 2, 4; cf. id. Cat. 1, 13, 33:ipse ad bellum Ambiorigis profectus,
Caes. B. G. 6, 29, 4:ut duo ex tribunis ad bellum proficiscerentur,
Liv. 4, 45, 7; cf. id. 6, 2, 9: Nep. Alcib. 4, 1; Sall. H. 2, 96 Dietsch. —Post-class.:in bellum,
Just. 2, 11, 9; Gell. 17, 9, 8.—Of persons partaking in a war:b.si proficiscerer ad bellum,
Cic. Fam. 7, 3, 1. —Ad bellum mittere, of the commander, Cic. Imp. Pomp. 17, 50; 21, 62.—c.In bella ruere, Verg. A. 7, 782; 9, 182:d.in bella sequi,
id. ib. 8, 547.—Of time.(α).In the locative case belli, in war, during war; generally with domi ( = domi militiaeque):(β).valete, judices justissimi, domi bellique duellatores,
Plaut. Capt. prol. 68; so,domi duellique,
id. As. 3, 2, 13 (v. I. supra):quibuscunque rebus vel belli vel domi poterunt rem publicam augeant,
Cic. Off. 2, 24, 85:paucorum arbitrio belli domique agitabatur,
Sall. J. 41, 7:animus belli ingens, domi modicus,
id. ib. 63, 2; Liv. 2, 50, 11; 1, 36, 6; so id. 3, 43, 1; cf.:bello domique,
id. 1, 34, 12:domi belloque,
id. 9, 26, 21; and:neque bello, neque domi,
id. 4, 35, 3.—Without domi:simul rem et gloriam armis belli repperi,
Ter. Heaut. 1, 1, 60 (where belli may be taken with gloriam; cf.Wagn. ad loc.): magnae res temporibus illis a fortissimis viris... belli gerebantur,
Cic. Rep. 2, 32, 86.—In bello or in bellis, during war or wars, in the war, in the wars; with adj.:(γ).ad haec quae in civili bello fecerit,
Cic. Phil. 2, 19, 47; cf. id. ib. 14, 8, 22:in ipso bello eadem sensi,
id. Marcell. 5, 14:in Volsco bello virtus enituit,
Liv. 2, 24, 8:in eo bello,
id. 23, 46, 6:in Punicis bellis, Plin.8, 14, 14, § 37: in bello Trojano,
id. 30, 1, 2, § 5.—Without adj.:ut fit in bello, capitur alter filius,
Plaut. Capt. prol. 25:qui in bello occiderunt,
Cic. Fam. 9, 5, 2:quod in bello saepius vindicatum est in eos, etc.,
Sall. C. 9, 4:non in bello solum, sed etiam in pace,
Liv. 1, 15, 8; 2, 23, 2:in bello parta,
Quint. 5, 10, 42; 12, 1, 28.—Abl. bello or bellis = in bello or in bellis (freq.); with adjj.: nos semper omnibus Punicis Siciliensibusque bellis amicitiam fidemque populi Romani secuti sumus. Cic. Verr. 2, 5, 47, § 124:(δ).bello Italico,
id. Pis. 36, 87:Veienti bello,
id. Div. 1, 44, 100:domestico bello,
id. Planc. 29, 70:qui Volsco, Aurunco Sabinoque militassent bello,
Liv. 23, 12, 11:victor tot intra paucos dies bellis,
id. 2, 27, 1:nullo bello, multis tamen proeliis victus,
id. 9, 18, 9:bello civili,
Quint. 11, 1, 36.—With gen.:praesentiam saepe divi suam declarant, ut et apud Regillum bello Latinorum,
Cic. N. D. 2, 2, 6:suam felicitatem Helvetiorum bello esse perspectam,
Caes. B. G. 1, 40.—Without attrib.:qui etiam bello victis regibus regna reddere consuevit,
Cic. Sest. 26, 57:res pace belloque gestas,
Liv. 2, 1, 1:egregieque rebus bello gestis,
id. 1, 33, 9; so id. 23, 12, 11:ludi bello voti,
id. 4, 35. 3:princeps pace belloque,
id. 7, 1, 9:Cotyn bello juvisse Persea,
id. 45, 42, 7:bello parta,
Quint. 5, 10, 15; cf. id. 7, 4, 22; Ov. M. 8, 19.—Inter bellum (rare):4.cujus originis morem necesse est... inter bellum natum esse,
Liv. 2, 14, 2:inter haec bella consules... facti,
id. 2, 63, 1.—Bellum in attributive connection.a.Justum bellum.(α).A righteous war, Cic. Off. 1, 11, 36 (v. II. A. 2. a. th supra):(β).justum piumque bellum,
Liv. 1, 23, 4:non loquor apud recusantem justa bella populum,
id. 7, 30, 17; so Ov. M. 8, 58; cf.: illa injusta sunt bella quae sine causa suscepta sunt, Cic. Rep. 3, 23, 35.—A regular war (opp. a raid, etc.):b.in fines Romanos excucurrerunt, populabundi magis quam justi more belli,
Liv. 1, 15, 1.—For the different kinds of war: domesticum, civile, intestinum, externum, navale, maritimum, terra marique gestum, servile, sociale; v. hh. vv.—c.Belli eventus or exitus, the result of a war:d.quicunque belli eventus fuisset,
Cic. Marcell. 8, 24:haud sane alio animo belli eventum exspectabant,
Sall. C. 37, 9:eventus tamen belli minus miserabilem dimicationem fecit,
Liv. 1, 23, 2; cf. id. 7, 11, 1:exitus hujus calamitosissimi belli,
Cic. Fam. 6, 21, 1:cum esset incertus exitus et anceps fortuna belli,
id. Marcell. 5, 15; so id. Off. 2, 8,:Britannici belli exitus exspectatur,
id. Att. 4, 16, 13:cetera bella maximeque Veiens incerti exitus erant,
Liv. 5, 16, 8.—Fortuna belli, the chances of war:e.adeo varia fortuna belli ancepsque Mars fuit ut,
Liv. 21, 1, 2; cf. Cic. Marcell. 5, 15 (v. c. supra).—Belli artes, military skill:f.cuilibet superiorum regum belli pacisque et artibus et gloria par,
Liv. 1, 35, 1:haud ignotas belli artes,
id. 21, 1, 2:temperata et belli et pacis artibus erat civitas,
id. 1, 21, 6.—Jus belli, the law of war: jura belli, the rights ( law) of war:g.in re publica maxime servanda sunt jura belli,
Cic. Off. 1, 11, 34:sunt et belli sicut pacis jura,
Liv. 5, 27, 6:jure belli res vindicatur,
Gai. Inst. 3, 94.—Belli duces praestantissimos, the most excellent captains, generals, Cic. Or. 1, 2, 7:h.trium simul bellorum victor,
a victor in three wars, Liv. 6, 4, 1 (cf.:victor tot bellis,
id. 2, 27, 1). —Belli vulnera, Cic. Marcell. 8, 24.—B.Transf.1.Of things concr. and abstr.:2.qui parietibus, qui tectis, qui columnis ac postibus meis... bellum intulistis,
Cic. Dom. 23, 60:bellum contra aras et focos,
id. Phil. 3, 1, 1:miror cur philosophiae... bellum indixeris,
id. Or. 2, 37, 155:ventri Indico bellum,
Hor. S. 1, 5, 8.—Of animals:3.milvo est quoddam bellum quasi naturale cum corvo,
Cic. N. D. 2, 49, 125:hanc Juno Esse jussit gruem, populisque suis indicere bellum,
Ov. M. 6, 92.—With individuals:4.quid mihi opu'st... cum eis gerere bellum, etc.,
Plaut. Stich. 1, 2, 14:nihil turpius quam cum eo bellum gerere quicum familiariter vixeris,
Cic. Lael. 21, 77:cum mihi uni cum improbis aeternum videam bellum susceptum,
id. Sull. 9, 28:hoc tibi juventus Romana indicimus bellum,
Liv. 2, 12, 11:falsum testem justo ac pio bello persequebatur,
id. 3, 25, 3:tribunicium domi bellum patres territat,
id. 3, 24, 1; cf. Plin. Ep. 1, 2, 57.—Ironically:equus Trojanus qui tot invictos viros muliebre bellum gerentes tulerit ac texerit,
Cic. Cael. 28, 67.—In mal. part., Hor. C. 3, 26, 3; 4, 1, 2.—5.Personified as god of war ( = Janus):6.tabulas duas quae Belli faciem pictam habent,
Plin. 35, 4, 10, § 27:sunt geminae Belli portae, etc.,
Verg. A. 7, 607:mortiferumque averso in limine Bellum,
id. ib. 6, 279.—Plur.: bella, army ( poet.):7.permanet Aonius Nereus violentus in undis, Bellaque non transfert (i.e. Graecorum exercitum),
Ov. M. 12, 24:sed victae fera bella deae vexere per aequora,
Sil. 7, 472:quid faciat bellis obsessus et undis?
Stat. Th. 9, 490.—Battle, = proelium:8.rorarii dicti a rore: qui bellum committebant ante,
Varr. L. L. 7, 3, 92:quod in bello saepius vindicatum in eos qui... tardius, revocati, bello excesserant,
Sall. C. 9, 4:praecipua laus ejus belli penes consules fuit,
Liv. 8, 10, 7:commisso statim bello,
Front. Strat. 1, 11, 2:Actia bella,
Verg. A. 8, 675:ingentem pugnam, ceu cetera nusquam Bella forent,
id. ib. 2, 439; cf. Flor. 3, 5, 11; Just. 2, 12; 18, 1 fin.; 24, 8; Hor. Ep. 2, 2, 98 (form duellum); Ov. H. 1, 1, 69; Verg. A. 8, 547; 12, 390; 12, 633; Stat. Th. 3, 666. —Bellum = liber de bello:quam gaudebat Bello suo Punico Naevius!
Cic. Sen. 14, 50. -
13 convenio
con-venio, vēnī, ventum, īre, beikommen = eintreffen, sich einfinden, bes. v. mehreren = auf einem Punkte = zusammenkommen, zusammentreffen, sich zusammenfinden, sich versammeln (Ggstz. abire, discedere), I) im allg.: A) v. intr.: a) übh.: α) v. leb. Wesen u. Schiffen: convenerant duces, waren (in derselben Gegend) eingetroffen, Liv.: conveniunt duces, kommen zusammen (versammeln sich); quaeritur, quid opus sit facto, Nep.: cum maiores manus hostium adiunctis Germanis convenissent, Caes.: cum omnes in verba iuraverint conventuros se iussu consulis nec iniussu abituros, Liv. – diem ad conveniendum edicere, Liv.: nunc enim ita convenimus, ut etc., ist unsere Zusammenkunft von der Art, daß wir usw., Cic. – boni (als G.) quoniam convenimus ambo, Verg.: Eporedorix Aeduus et unā Viridomarus in equitum numero convenerant nominatim ab eo evocati, Caes.: Tyrii per (über) limina laeta frequentes convenere, Verg.: v. einem, qui ex iis novissimus convenit, wer zuletzt eintrifft, Caes. b. G. 5, 56, 2. – m. Ang. wann? ante lucem, Plin. ep. (vgl. unten »m. Ang. wohin?«). – m. Ang. woher? durch Advv. od. durch Praepp., huc undique, Caes.: undique ex Gallia, Caes.: ad certam diem frequentes undique, Liv. – ex diversis regionibus, Liv.: ex provincia, Caes.: interea et ex proximis hibernis et a Caesare conventura auxilia, Caes.: naves, quas ex Pictonibus et Santonis convenire iusserat, Caes. – m. Ang. wohin? durch Advv., od. durch Praepp. (gew. in od. ad m. Akk.), od. durch Acc. loc., c. huc, Cic.: illuc, Ov.: quo (wohin) lege communi omnes puberes armati convenire consuerant, Caes.: colloquendi tempus sumitur locusque, quo (wohin) conveniretur, Nep.: omnes etiam gravioris aetatis eo (dahin) convenerant, Caes.: eo omnes cotidie convenire (iussit), Nep. – proximā nocte in oppidum, Caes.: quem in locum convenire possimus, rescribite, Brut. in Cic. ep.: c. in eum locum, Cic.: in unum locum, Pompei. in Cic. ep.: unum in locum, Cic. u. Caes.: od. bl. in unum, Liv.: in una moenia (Ggstz. incertis sedibus vagari), Sall.: in Remos, Tac.: c. Idibus Maiis in senatum, Cic.: c. in contionem, Cic.: c. in colloquium, Nep.: mane in consilium frequentes, Cic.: in coetus scholarum laeti et alacres conveniunt (discipuli), Quint.: v. einem, in mediam praeceps convenit ursa viam, Avian. fab. 9, 6: neque quam in partem quisque conveniat, provident, Caes. b. G. 6, 37, 6. – c. ad ripam Rhodani, Caes.: ad aedes alcis noctu, Cic.: ad signa (sich bei den F. einfinden,) Caes.: ad Isthmicum spectaculum, Val. Max.: ad hoc iudicium, Cic.: ad regem, Liv.: omnem senatum ad se c. iussit, Liv.: armati cum silentio ad se convenirent, Liv.: c. luce primā in Achradinam ad curiam, Liv.: esse homines, qui novum genus disciplinae instituerunt, ad quos iuventus in ludos conveniat, Vet. edict. – c. Romam, Liv.: Cales, Liv.: qui Romam frequentissimi convenerant, Cic. – m. Ang. woher? u. wohin? zugl. durch Advv. od. Praepp., huc undique, Caes.: undique frequentes, Caes.: ex fuga in oppidum, Caes.: eodem et ab Selymbria L. Cornelius et ex Thracia paucos post dies Antiochus convenerunt, Liv. – m. Ang. wo? (wenn die sich Versammelnden sich schon an dem Orte befinden) durch Advv., durch Praepp. od. durch Genet. od. Abl. loc., zB. quanta illic multitudo convenisse dicebatur, Cic.: c. in colonia Agrippinensi in domum privatam, Tac.: Cyrri apud hiberna decumae legionis, Tac. – m. Ang. wobei? worauf? = infolge wessen? durch ad m. Akk., celeriter ad clamorem hominum circiter milia sex convenerunt, Caes.: ad nomen quoque barbari conveniunt, Curt.: ad bucinam inflatam certo tempore apros et capreas convenire ad pastum, Varro r. r. – m. Ang. zu welchem Zwecke? durch de (wegen, über), durch causā u. gratiā m. Genet. (wegen), durch ad od. in (zu) u. Akk., durch 1. Supin. (um zu), durch einen Finalsatz m. ut u. Konj., c. de communi officio (v. zwei Feldherren), Cic.: ad alqm de civitate impetranda (v. den Gesandten der Latiner), Val. Max. – uno tempore undique comitiorum ludorum censendique causā, Cic.: ex oppidis finitimis visendi causā, Cic.: visendi eius gratiā ad alqm, Vell.: spectandorum ludorum gratiā Romam, Val. Max.: ad decuriatum aut centuriatum, Liv.: in domum Calvini ad officium, Val. Max.: ad delectationem (v. Zuhörern), Quint.: c. ad auxilium, Caes.: ad eum defendendum, Nep.: ad eos defendendos, Caes.: ad prosequendum Scipionem officii causā, Liv.: funus, quo amici non conveniunt ad exsequias cohonestandas, sed etc., Cic.: c. in obsequium funeris, Sulp. Sev.: c. undique Romam gratulatum, Liv.: c. ad Caesarem gratulatum, Caes.: iussit eo omnes cotidie convenire, ut ibi de summis rebus consilia caperentur, Nep.: reguli in unum convenere, ut inter se de cunctis negotiis disceptarent, Sall. – β) v. lebl. Subjj.: conveniunt mihi munera multa huc ab amatoribus, kommen ein, Plaut.: huc convenit utrumque bivium, trifft zusammen, Plin. – v. Abstr., multa convenerunt, quae mentem exturbarent meam, Cic.: cum multae causae convenisse unum in locum atque inter se congruere videntur, Cic.: quae (bellum intestinum et externum) si in unum conveniant, vix deorum opibus, quin obruatur Romana res, resisti posse, Liv.
b) insbes.: α) als publiz. t. t.: c. alqo, zu irgend einem Gerichtsbezirk der Provinz gehören, civitates, quae in id forum conveniunt, in diese Kreisstadt gehören, Cic. Verr. 2, 38: Carthaginem conveniunt populi LXV, Plin. 3, 25; vgl. Plin. 5, 105. – β) als jurist. t. t., v. der Frau, c. in manum, durch Heirat (usus, coëmptio, confarreatio, w. vgl.) in die Gewalt des Mannes kommen, absol., Cic. top. 14: Flacc. 84. Quint. 5, 10, 62. Gaius inst. 3, 84: viro in manum, Cic. top. 23: in manum flaminis, Tac. ann. 4, 16. – u. übh. v. der Verheiratung, c. in matrimonium alcis, Papin. dig. 45, 1, 121. § 1; od. cum alqo, Gell. 18, 6, 8: c. in nuptias, Cod. Theod. 3, 7, 11.
B) v. tr. gleichs. an od. zu jmd. beikommen = jmd. treffen, zufällig oder absichtlich mit jmd. zusammentreffen, jmd. aufsuchen, besuchen, sprechen, a) übh.: α) m. Acc.: hominem, fratrem, Plaut.: c. equites, Caes.: cotidie plurimos, Cic.: Epaminondam, Nep.: adversarios eius, Nep.: conveniri nolle, Cic.: nocte conveniri et interdiu ab omnibus mortalibus posse, Sen.: nunc conveniundus Phormio est, Ter.: conveniundi patris tempus capere, Ter.: alcis conveniendi habere potestatem, Nep.: in conveniendis magistratibus et senatoribus, Cic.: sunt qui volunt te conventam, Plaut.: quod esse ambas conventas volo, Plaut.: prius P. Scipione convento, Liv.: conventis proceribus, Symm.: opus esse sibi domino eius convento, er müsse den H. sprechen, Liv.: edit nomina eorum, quibus conventis opus esset, Liv. – m. Ang. wie? (= als wen? in welchem Zustande?) durch Prädik.-Acc. od. im Passiv durch Prädik.-Nom. eines Partiz., c. Atilium spargentem semen, Cic.: cum quo forte Romam rediens ab nuntio uxoris erat conventus, auf der Rückkehr nach R. begriffen getroffen worden war, Liv. – m. Ang. durch wen? (= wessen Vermittlung) durch per u. Akk., per Gabinium ceteros, Sall.: qui antea per tres consacerdotes nostros fuerat ex multorum auctoritate conventus, Symm. ep. 10, 74. – m. Ang. wo? durch Advv., durch Praepp. od. durch Genet. od. Abl. loc., ubi eos convenit? Cic.: dic, ubi te conveniam? Mart.: Ariminum cum ea legione proficiscitur ibique tribunos plebis, qui ad eum confugerant, convenit, Caes.: cum legati eum in itinere convenissent, Caes.: ad Tempe Thessalica Philippus est conventus, Liv.: Bruti pueri Laodiceae me convenerunt, Cic.: convento Cn. Octavio Demetriade, Cic.: ubi (verst. Megarae) cum Theodorum domi convenire vellet, Val. Max.: non uno est omnis convenienda loco, Ov. art. am. 2, 394. – β) m. inter se (einander): tribuni plebis non desistebant clam inter se convenire, Cic. agr. 2, 12: nequeunt homines armenta feraeque inter sese ullam rem gignere conveniundo, Lucr. 2, 922 sq. – γ) absol. (wobei die Ang. wen? leicht aus dem Zshg. zu ergänzen): post convenero (verst. eum), Plaut.: die convenisse (verst. me), Ter.: aditum petentibus conveniundi non dabat, Nep. – b) als jurist. t. t., jmd. gerichtlich angehen, belangen, alqm, ICt. (u. so conventus debitor, Chalcid. Tim. 159): alqm de od. pro alqa re, ICt.: dah. alqd (nomen, culpam u. dgl.), wegen etw. klagbar werden, ICt.
II) prägn.: A) beikommend-, sich anschließend in etw. hineingehen, an etw. darangehen, in od. an etw. passen, mit etw. zusammenpassen, 1) eig., m. in od. ad u. Akk., conveniebatne in vaginam tuam machaera militis? Plaut.: fistula ferrea, quae in columellam convenit et in cupam, Cato: si cothurni laus illa esset ad pedem apte convenire, Cic.: m. Dat. (wem?), dicitur Afrani toga convenisse Menandro (bildl.), Hor. – absol., noli mirari, si (corona) non convenit; caput enim magnum est, Cic.
2) übtr., hinpassen, zusammenpassen, d.i. deutsch je nach dem Zusammenhang und nach der Konstruktion bald = passen, übereinstimmen, stimmen, zutreffen, bald = sich passen (sich reimen, sich schicken), passend-, geeignet-, anwendbar sein, zukommen, entsprechen, zusagen (vgl. Fronto de oratt. p. 159, 13 N. nam convenire et decere et aptum esse et congruere Graeci ἡρμόσθαι appellant), α) m. Subj.-Nom.: mores conveniunt, Ter.: atque ita cum et vultus similitudo et expositionis tempora et pastoris confessio convenirent, nepotem agnovit, Iustin.: nomen non convenit, Ter.: conveniet numerus quantum debui, Ter.: conveniet etiam ambulatio quaedam, Quint. – m. cum u. Abl., haec tua deliberatio non convenit cum oratione Largi, Cic.: quod quidem somnium Sisenna cum disputavisset mirifice ad verbum cum re convenisse, Cic.: qua ex coniunctione naturae... convenire potest aut fissum iecoris cum lucello meo aut meus quaesticulus cum caelo, terra rerumque natura? Cic. – m. in od. ad u. Akk., v. mater. Subjj., ceterae vites in quemvis agrum conveniunt, Cato: emplastrum viride ad podagram satis convenit, Scrib.: v. abstr. Subjj., non in omnes omnia convenire, Cic.: nec hoc in te convenit, Cic.: erat nemo, in quem ea suspicio conveniret, Cic.: quae vitia videntur in quemvis potius quam in istum convenire, Cic.: hoc maxime in Alcibiadem convenire videbatur, Nep.: poteram ego, verbum (πάθη) ipsum interpretans, morbos appellare, sed non conveniret ad omnia, Cic. – m. Dat. (wem?), v. leb. Wesen u. mater. Subjj., mulier mulieri magis convenit, Ter.: nihil autem minus perfecto duci quam festinationem temeritatemque convenire arbitrabatur, Suet. Aug. 25, 4: nervis et articulis convenit plantago trita cum sale, Plin.: v. abstr. Subjj., negavit id suae virtuti convenire, Nep.: munditias mulieribus, viris laborem convenire, Sall.: qui nihil rectum nisi quod ipsorum moribus conveniat putabunt, Nep.: quid posterius priori non convenit? Cic.: non enim hoc convenire Antigoni prudentiae, ut sic deuteretur victo, Nep. – poet. m. Acc. u. Infin. (zur Ang. wozu?), Prop. 2, 1, 41. – β) m. Infin. od. Acc. u. Infin. (s. Benecke Cic. Cat. 1, 4), quo sidere ulmis adiungere vites conveniat, Verg.: ilicone ad praetorem ire convenit? Cic.: quî convenit in minore negotio legem timere, cum eam in maiore neglexeris, Sall.: ubi sementem paraveris, glandem parari legique convenit, Cato: haud convenit unā ire cum amica imperatorem in via, Ter.: quibus de rebus nos dicere oporteat et quid vos sequi conveniat, Cic.: quo ex (infolge) senatus consulto confestim te interfectum esse convenit, Cic. – m. Dat., fundo suburbano arbustum maxime habere convenit, Cato: neque enim debet aut convenit nobis periculo ulli submittere animum nostrum, Brut. et Cass. in Cic. ep.: respondebam non convenire moribus meis aliud palam, aliud agere secreto, Plin. ep. – γ) unpers.: ad nummum convenit, es trifft auf den Heller, Cic. – videte nunc illum primum egredientem e villa, subito; cur? vesperi; quid necesse est? tarde; quî convenit, praesertim id temporis? Cic. – m. Dat., minime miror caelum et terras vim suam, si tibi ita conveniat (zusagt), dimittere, Cic.: in quam cuique feminae convenisset domum nuberet, Liv.: quam sibi conveniat, ipse viderit, Hor.: si tibi curae (est), quantae conveniat, Munatius, ob dir M. so lieb ist, wie er es verdient, Hor. – convenit, es sagt mir zu! Plaut. Cas. 272.
B) zusammenkommend ein Ganzes bilden, sich vereinigen, sich verbinden, 1) eig., v. Atomen, Lucr. 5, 429. – v. leb. Wesen = sich begatten, inter se, Lucr. 2, 923: clunibus, Plin. 11, 85: m. Ang. wozu? in voluptatem veneriam, Apul. met. 4, 27: gignendis liberis, Arnob. 7, 9.
2) übtr., der Ansicht, Meinung nach sich einigen, u. zwar klassisch nur res convenit od. unpers. bl. convenit, man einigt sich, wird od. ist einig (eins), man vereinbart (verständigt) sich über etw., man kommt über etw. überein, es kommt etw. durch Übereinkunft zustande, man beschließt etw. gemeinschaftlich, man behauptet etw. einstimmig (allgemein), erst bei Spät. homines conveniunt, die Leute einigen sich, a) übh. (s. über die Konstr. Spengel T. Maccius Plautus p. 40. Benecke Cic. Lig. 18 u. Iustin. 9, 5, 3. Held Caes. b. c. 1, 28, 2. Dietsch Sall. Iug. 83, 2), α) res convenit: tempus et locus convenit, Liv.: id convenerat signum, Liv.: Marcellus posse rem convenire ratus, Liv.: addebant praeterea rem conventuram, Cic. (vgl. Drak. Liv. 30, 3, 7): ubi ratio agendae rei (Operationsplan) et tempus convenit, Liv.: eo signo, quod convenerat, revocantur, Caes. – pax convenit, Sall. u. Liv., non convenit, Iustin.: si condiciones pacis non convenissent, Liv.: pax ita convenerat, ut Etruscis Latinisque fluvius Albula finis esset, Liv.: in eas condiciones cum pax conveniret, Liv.: Corinthus, ut ibi deponerentur obsides, convenit, Liv.: saepe pacem conventam frustra fuisse, Sall. Iug. 112, 2: quibus conventis, Liv. 30. 43, 7. – mit Dat., omnibus amicis idem convenit, Plaut.: saepius ultro citroque agitantibus rem conventuram, Liv.: pax, quae non ipsis civitatibus conveniret, Iustin. – m. cum u. Abl., cum his mihi nec locus nec sermo convenit, Plaut.: haec fratri mecum non conveniunt neque placent, Ter.: pax, quae cum T. Quinctio convenisset, ut rata esset petierunt, Liv.: quid nobis conveniat cum adversariis (Ggstz. quid in controversia relinquatur), Cornif. rhet.: ut notam apponam eam, quae mihi tecum convenit, Cic. – m. inter u. Akk., ratio inter nos convenit, Plaut.: si quid inter quos convenit, Cornif. rhet.: illud unum inter nos non convenit, Sen.: pactum est, quod inter aliquos convenit, Cic.: ea quae inter regem Pausaniamque convenerant, Nep.: quod tempus inter eos committendi proelii convenerat, Caes.: iudex inter adversarios convenit, Cic.: u. (m. dopp. Nom.) iudex (als R.) inter eos convenit Atilius Calatinus, Val. Max. – m. folg. quod (daß), id modo non conveniebat, quod senatus consulesque nusquam alibi spem quam in armis ponebant, plebes omnia quam bellum malebat, darin war man nicht einig, daß usw., Liv. 2, 39, 8. – β) convenit m. Acc. u. Infin., m. ut od. ne u. Konj., m. bl. Coni., m. indir. Fragesatz, Ggstz. discrepat, gew. m. Dat. od. m. cum u. Abl. od. m. inter u. Akk., interfectum esse a Clytaemnestra Agamemnonem convenit, Cic.: signum, quod ab eo dari convenerat, Suet.: convenit iam inde per consules reliqua belli perfecta (esse), Liv.: veneno quidem occisum (Claudium) convenit; ubi autem aut per quem dato discrepat, Suet.: inter omnes convenit Sibyllam tres libros attulisse, Plin. – convenisse, ut ne quid dotis mea ad te afferret filia, Plaut.: miles ea quae acta erant quaeque ut agerentur convenerat ad consulem refert, Liv.: pacto convenit, ut Himera amnis finis regni Syracusani ac Punici imperii esset, Liv.: mihi cum Deiotaro convenit, utille in meis castris esset cum suis copiis, Cic.: ita sibi cum Dolabella convenisse, ut etc., Cic.: convenit inter eos, cuius cornu prius laborare coepisset, ut is capite suo fata patriae lueret, Val. Max. – convenerat, ne interloquereris, Sen. de clem. 1, 9, 9. – u. (m. bl. Coni.) pro argento si aurum dare vellent, darent convenit, Liv. – u. (m. indir. Fragesatz) quibus consulibus interierit (Hannibal), non convenit, Nep.: cum eo sine ullo intertrimento convenerat iam, quemadmodum traderetur, Cic. – γ) convenit absol.: ita ut convenerat factum est, Liv.: ut od. uti convenerat, Hirt. b. G. u. Sall.: ita enim convenerat, Liv.: si ita conventum est, Cod. Iust. 5, 3, 7. – m. Dat. od. m. cum u. Abl., se dare operam, ut Lacedaemoniis cum rege conveniret, Nep.: sic sibi cum Caecina convenisse, Cic.: non modo inter patres, sed ne inter consules quidem satis conveniebat, Liv. – m. de u. Abl. (Ggstz. discrepat, controversia est), cum de facto conveniret, Cic.: cum de legibus conveniret, de latore tantum discreparet, Liv.: de verbo controversia est, de re quidem convenit, Sen.: mitterent ad eum, quibuscum sibi de pace conveniret, Iustin.: cum de pretio inter ementem vendentemque convenerit, Sen.: de qua (annona) inter licentem vendentemque conveniat, Plin. pan.: ea de quibus inter creditorem et debitorem conventum est, Cod. Iust. 8, 34, 3. § 1. – δ) homines conveniunt, die Leute einigen sich, cum de praeda non convenirent, Iustin. 15, 4, 23: de rebus litigiosis et convenire et transigere possumus, Paul. sent. 1, 1. § 5: quos negant inter se convenisse, Hyg. astr. 2, 4: ideo plerumque artifices convenire solent m. folg. Acc. u. Infin., Ulp. dig. 9, 2, 27. § 29.
b) insbes., bene (optime) convenit (alci) cum alqo, es steht jmd. auf gutem Fuße-, in gutem Verhältnis od. Vernehmen mit jmd., es steht sich jmd. gut mit jmd. (Ggstz. animus alcis ab alqo alienus est), cui cum paupertate bene convenit, dives est, Sen.: sororis vir, quīcum optime convenisset, Cic.: pulchre convenit improbis cinaedis, Catull. – u. ebenso bene convenit od. bl. convenit inter aliquos, es besteht ein gutes Verhältnis zwischen usw., primo hos dies complusculos bene conveniebat sane inter eas, Ter.: nec conventurum inter nos posthac arbitror, Ter. Vgl. conveniens no. II, b. – / Archaist. synk. Präs. coveniatis, Cato oratt. 40. fr. 1: Futur. convenibo, Plaut. Cas. 548.
-
14 convenio
con-venio, vēnī, ventum, īre, beikommen = eintreffen, sich einfinden, bes. v. mehreren = auf einem Punkte = zusammenkommen, zusammentreffen, sich zusammenfinden, sich versammeln (Ggstz. abire, discedere), I) im allg.: A) v. intr.: a) übh.: α) v. leb. Wesen u. Schiffen: convenerant duces, waren (in derselben Gegend) eingetroffen, Liv.: conveniunt duces, kommen zusammen (versammeln sich); quaeritur, quid opus sit facto, Nep.: cum maiores manus hostium adiunctis Germanis convenissent, Caes.: cum omnes in verba iuraverint conventuros se iussu consulis nec iniussu abituros, Liv. – diem ad conveniendum edicere, Liv.: nunc enim ita convenimus, ut etc., ist unsere Zusammenkunft von der Art, daß wir usw., Cic. – boni (als G.) quoniam convenimus ambo, Verg.: Eporedorix Aeduus et unā Viridomarus in equitum numero convenerant nominatim ab eo evocati, Caes.: Tyrii per (über) limina laeta frequentes convenere, Verg.: v. einem, qui ex iis novissimus convenit, wer zuletzt eintrifft, Caes. b. G. 5, 56, 2. – m. Ang. wann? ante lucem, Plin. ep. (vgl. unten »m. Ang. wohin?«). – m. Ang. woher? durch Advv. od. durch Praepp., huc undique, Caes.: undique ex Gallia, Caes.: ad certam diem frequentes undique, Liv. – ex diversis regionibus, Liv.: ex provincia, Caes.: interea et ex proximis hibernis et a Caesare conventura————auxilia, Caes.: naves, quas ex Pictonibus et Santonis convenire iusserat, Caes. – m. Ang. wohin? durch Advv., od. durch Praepp. (gew. in od. ad m. Akk.), od. durch Acc. loc., c. huc, Cic.: illuc, Ov.: quo (wohin) lege communi omnes puberes armati convenire consuerant, Caes.: colloquendi tempus sumitur locusque, quo (wohin) conveniretur, Nep.: omnes etiam gravioris aetatis eo (dahin) convenerant, Caes.: eo omnes cotidie convenire (iussit), Nep. – proximā nocte in oppidum, Caes.: quem in locum convenire possimus, rescribite, Brut. in Cic. ep.: c. in eum locum, Cic.: in unum locum, Pompei. in Cic. ep.: unum in locum, Cic. u. Caes.: od. bl. in unum, Liv.: in una moenia (Ggstz. incertis sedibus vagari), Sall.: in Remos, Tac.: c. Idibus Maiis in senatum, Cic.: c. in contionem, Cic.: c. in colloquium, Nep.: mane in consilium frequentes, Cic.: in coetus scholarum laeti et alacres conveniunt (discipuli), Quint.: v. einem, in mediam praeceps convenit ursa viam, Avian. fab. 9, 6: neque quam in partem quisque conveniat, provident, Caes. b. G. 6, 37, 6. – c. ad ripam Rhodani, Caes.: ad aedes alcis noctu, Cic.: ad signa (sich bei den F. einfinden,) Caes.: ad Isthmicum spectaculum, Val. Max.: ad hoc iudicium, Cic.: ad regem, Liv.: omnem senatum ad se c. iussit, Liv.: armati cum silentio ad se convenirent, Liv.: c. luce primā in Achradinam ad curiam, Liv.: esse homines, qui novum————genus disciplinae instituerunt, ad quos iuventus in ludos conveniat, Vet. edict. – c. Romam, Liv.: Cales, Liv.: qui Romam frequentissimi convenerant, Cic. – m. Ang. woher? u. wohin? zugl. durch Advv. od. Praepp., huc undique, Caes.: undique frequentes, Caes.: ex fuga in oppidum, Caes.: eodem et ab Selymbria L. Cornelius et ex Thracia paucos post dies Antiochus convenerunt, Liv. – m. Ang. wo? (wenn die sich Versammelnden sich schon an dem Orte befinden) durch Advv., durch Praepp. od. durch Genet. od. Abl. loc., zB. quanta illic multitudo convenisse dicebatur, Cic.: c. in colonia Agrippinensi in domum privatam, Tac.: Cyrri apud hiberna decumae legionis, Tac. – m. Ang. wobei? worauf? = infolge wessen? durch ad m. Akk., celeriter ad clamorem hominum circiter milia sex convenerunt, Caes.: ad nomen quoque barbari conveniunt, Curt.: ad bucinam inflatam certo tempore apros et capreas convenire ad pastum, Varro r. r. – m. Ang. zu welchem Zwecke? durch de (wegen, über), durch causā u. gratiā m. Genet. (wegen), durch ad od. in (zu) u. Akk., durch 1. Supin. (um zu), durch einen Finalsatz m. ut u. Konj., c. de communi officio (v. zwei Feldherren), Cic.: ad alqm de civitate impetranda (v. den Gesandten der Latiner), Val. Max. – uno tempore undique comitiorum ludorum censendique causā, Cic.: ex oppidis finitimis visendi causā, Cic.: visendi eius gratiā ad alqm,————Vell.: spectandorum ludorum gratiā Romam, Val. Max.: ad decuriatum aut centuriatum, Liv.: in domum Calvini ad officium, Val. Max.: ad delectationem (v. Zuhörern), Quint.: c. ad auxilium, Caes.: ad eum defendendum, Nep.: ad eos defendendos, Caes.: ad prosequendum Scipionem officii causā, Liv.: funus, quo amici non conveniunt ad exsequias cohonestandas, sed etc., Cic.: c. in obsequium funeris, Sulp. Sev.: c. undique Romam gratulatum, Liv.: c. ad Caesarem gratulatum, Caes.: iussit eo omnes cotidie convenire, ut ibi de summis rebus consilia caperentur, Nep.: reguli in unum convenere, ut inter se de cunctis negotiis disceptarent, Sall. – β) v. lebl. Subjj.: conveniunt mihi munera multa huc ab amatoribus, kommen ein, Plaut.: huc convenit utrumque bivium, trifft zusammen, Plin. – v. Abstr., multa convenerunt, quae mentem exturbarent meam, Cic.: cum multae causae convenisse unum in locum atque inter se congruere videntur, Cic.: quae (bellum intestinum et externum) si in unum conveniant, vix deorum opibus, quin obruatur Romana res, resisti posse, Liv.b) insbes.: α) als publiz. t. t.: c. alqo, zu irgend einem Gerichtsbezirk der Provinz gehören, civitates, quae in id forum conveniunt, in diese Kreisstadt gehören, Cic. Verr. 2, 38: Carthaginem conveniunt populi LXV, Plin. 3, 25; vgl. Plin. 5, 105. – β) als jurist. t. t., v. der Frau, c. in manum, durch Heirat————(usus, coëmptio, confarreatio, w. vgl.) in die Gewalt des Mannes kommen, absol., Cic. top. 14: Flacc. 84. Quint. 5, 10, 62. Gaius inst. 3, 84: viro in manum, Cic. top. 23: in manum flaminis, Tac. ann. 4, 16. – u. übh. v. der Verheiratung, c. in matrimonium alcis, Papin. dig. 45, 1, 121. § 1; od. cum alqo, Gell. 18, 6, 8: c. in nuptias, Cod. Theod. 3, 7, 11.B) v. tr. gleichs. an od. zu jmd. beikommen = jmd. treffen, zufällig oder absichtlich mit jmd. zusammentreffen, jmd. aufsuchen, besuchen, sprechen, a) übh.: α) m. Acc.: hominem, fratrem, Plaut.: c. equites, Caes.: cotidie plurimos, Cic.: Epaminondam, Nep.: adversarios eius, Nep.: conveniri nolle, Cic.: nocte conveniri et interdiu ab omnibus mortalibus posse, Sen.: nunc conveniundus Phormio est, Ter.: conveniundi patris tempus capere, Ter.: alcis conveniendi habere potestatem, Nep.: in conveniendis magistratibus et senatoribus, Cic.: sunt qui volunt te conventam, Plaut.: quod esse ambas conventas volo, Plaut.: prius P. Scipione convento, Liv.: conventis proceribus, Symm.: opus esse sibi domino eius convento, er müsse den H. sprechen, Liv.: edit nomina eorum, quibus conventis opus esset, Liv. – m. Ang. wie? (= als wen? in welchem Zustande?) durch Prädik.-Acc. od. im Passiv durch Prädik.-Nom. eines Partiz., c. Atilium spargentem semen, Cic.: cum quo forte Romam rediens ab nuntio uxoris erat conventus, auf————der Rückkehr nach R. begriffen getroffen worden war, Liv. – m. Ang. durch wen? (= wessen Vermittlung) durch per u. Akk., per Gabinium ceteros, Sall.: qui antea per tres consacerdotes nostros fuerat ex multorum auctoritate conventus, Symm. ep. 10, 74. – m. Ang. wo? durch Advv., durch Praepp. od. durch Genet. od. Abl. loc., ubi eos convenit? Cic.: dic, ubi te conveniam? Mart.: Ariminum cum ea legione proficiscitur ibique tribunos plebis, qui ad eum confugerant, convenit, Caes.: cum legati eum in itinere convenissent, Caes.: ad Tempe Thessalica Philippus est conventus, Liv.: Bruti pueri Laodiceae me convenerunt, Cic.: convento Cn. Octavio Demetriade, Cic.: ubi (verst. Megarae) cum Theodorum domi convenire vellet, Val. Max.: non uno est omnis convenienda loco, Ov. art. am. 2, 394. – β) m. inter se (einander): tribuni plebis non desistebant clam inter se convenire, Cic. agr. 2, 12: nequeunt homines armenta feraeque inter sese ullam rem gignere conveniundo, Lucr. 2, 922 sq. – γ) absol. (wobei die Ang. wen? leicht aus dem Zshg. zu ergänzen): post convenero (verst. eum), Plaut.: die convenisse (verst. me), Ter.: aditum petentibus conveniundi non dabat, Nep. – b) als jurist. t. t., jmd. gerichtlich angehen, belangen, alqm, ICt. (u. so conventus debitor, Chalcid. Tim. 159): alqm de od. pro alqa re, ICt.: dah. alqd (nomen, culpam u. dgl.), wegen etw. klagbar werden, ICt.————II) prägn.: A) beikommend-, sich anschließend in etw. hineingehen, an etw. darangehen, in od. an etw. passen, mit etw. zusammenpassen, 1) eig., m. in od. ad u. Akk., conveniebatne in vaginam tuam machaera militis? Plaut.: fistula ferrea, quae in columellam convenit et in cupam, Cato: si cothurni laus illa esset ad pedem apte convenire, Cic.: m. Dat. (wem?), dicitur Afrani toga convenisse Menandro (bildl.), Hor. – absol., noli mirari, si (corona) non convenit; caput enim magnum est, Cic.2) übtr., hinpassen, zusammenpassen, d.i. deutsch je nach dem Zusammenhang und nach der Konstruktion bald = passen, übereinstimmen, stimmen, zutreffen, bald = sich passen (sich reimen, sich schicken), passend-, geeignet-, anwendbar sein, zukommen, entsprechen, zusagen (vgl. Fronto de oratt. p. 159, 13 N. nam convenire et decere et aptum esse et congruere Graeci ἡρμόσθαι appellant), α) m. Subj.-Nom.: mores conveniunt, Ter.: atque ita cum et vultus similitudo et expositionis tempora et pastoris confessio convenirent, nepotem agnovit, Iustin.: nomen non convenit, Ter.: conveniet numerus quantum debui, Ter.: conveniet etiam ambulatio quaedam, Quint. – m. cum u. Abl., haec tua deliberatio non convenit cum oratione Largi, Cic.: quod quidem somnium Sisenna cum disputavisset mirifice ad verbum cum re convenisse, Cic.: qua ex coniunctione na-————turae... convenire potest aut fissum iecoris cum lucello meo aut meus quaesticulus cum caelo, terra rerumque natura? Cic. – m. in od. ad u. Akk., v. mater. Subjj., ceterae vites in quemvis agrum conveniunt, Cato: emplastrum viride ad podagram satis convenit, Scrib.: v. abstr. Subjj., non in omnes omnia convenire, Cic.: nec hoc in te convenit, Cic.: erat nemo, in quem ea suspicio conveniret, Cic.: quae vitia videntur in quemvis potius quam in istum convenire, Cic.: hoc maxime in Alcibiadem convenire videbatur, Nep.: poteram ego, verbum (πάθη) ipsum interpretans, morbos appellare, sed non conveniret ad omnia, Cic. – m. Dat. (wem?), v. leb. Wesen u. mater. Subjj., mulier mulieri magis convenit, Ter.: nihil autem minus perfecto duci quam festinationem temeritatemque convenire arbitrabatur, Suet. Aug. 25, 4: nervis et articulis convenit plantago trita cum sale, Plin.: v. abstr. Subjj., negavit id suae virtuti convenire, Nep.: munditias mulieribus, viris laborem convenire, Sall.: qui nihil rectum nisi quod ipsorum moribus conveniat putabunt, Nep.: quid posterius priori non convenit? Cic.: non enim hoc convenire Antigoni prudentiae, ut sic deuteretur victo, Nep. – poet. m. Acc. u. Infin. (zur Ang. wozu?), Prop. 2, 1, 41. – β) m. Infin. od. Acc. u. Infin. (s. Benecke Cic. Cat. 1, 4), quo sidere ulmis adiungere vites conveniat, Verg.: ilicone ad praetorem ire convenit? Cic.: quî convenit in minore————negotio legem timere, cum eam in maiore neglexeris, Sall.: ubi sementem paraveris, glandem parari legique convenit, Cato: haud convenit unā ire cum amica imperatorem in via, Ter.: quibus de rebus nos dicere oporteat et quid vos sequi conveniat, Cic.: quo ex (infolge) senatus consulto confestim te interfectum esse convenit, Cic. – m. Dat., fundo suburbano arbustum maxime habere convenit, Cato: neque enim debet aut convenit nobis periculo ulli submittere animum nostrum, Brut. et Cass. in Cic. ep.: respondebam non convenire moribus meis aliud palam, aliud agere secreto, Plin. ep. – γ) unpers.: ad nummum convenit, es trifft auf den Heller, Cic. – videte nunc illum primum egredientem e villa, subito; cur? vesperi; quid necesse est? tarde; quî convenit, praesertim id temporis? Cic. – m. Dat., minime miror caelum et terras vim suam, si tibi ita conveniat (zusagt), dimittere, Cic.: in quam cuique feminae convenisset domum nuberet, Liv.: quam sibi conveniat, ipse viderit, Hor.: si tibi curae (est), quantae conveniat, Munatius, ob dir M. so lieb ist, wie er es verdient, Hor. – convenit, es sagt mir zu! Plaut. Cas. 272.B) zusammenkommend ein Ganzes bilden, sich vereinigen, sich verbinden, 1) eig., v. Atomen, Lucr. 5, 429. – v. leb. Wesen = sich begatten, inter se, Lucr. 2, 923: clunibus, Plin. 11, 85: m. Ang. wozu? in voluptatem veneriam, Apul. met. 4, 27: gignendis————liberis, Arnob. 7, 9.2) übtr., der Ansicht, Meinung nach sich einigen, u. zwar klassisch nur res convenit od. unpers. bl. convenit, man einigt sich, wird od. ist einig (eins), man vereinbart (verständigt) sich über etw., man kommt über etw. überein, es kommt etw. durch Übereinkunft zustande, man beschließt etw. gemeinschaftlich, man behauptet etw. einstimmig (allgemein), erst bei Spät. homines conveniunt, die Leute einigen sich, a) übh. (s. über die Konstr. Spengel T. Maccius Plautus p. 40. Benecke Cic. Lig. 18 u. Iustin. 9, 5, 3. Held Caes. b. c. 1, 28, 2. Dietsch Sall. Iug. 83, 2), α) res convenit: tempus et locus convenit, Liv.: id convenerat signum, Liv.: Marcellus posse rem convenire ratus, Liv.: addebant praeterea rem conventuram, Cic. (vgl. Drak. Liv. 30, 3, 7): ubi ratio agendae rei (Operationsplan) et tempus convenit, Liv.: eo signo, quod convenerat, revocantur, Caes. – pax convenit, Sall. u. Liv., non convenit, Iustin.: si condiciones pacis non convenissent, Liv.: pax ita convenerat, ut Etruscis Latinisque fluvius Albula finis esset, Liv.: in eas condiciones cum pax conveniret, Liv.: Corinthus, ut ibi deponerentur obsides, convenit, Liv.: saepe pacem conventam frustra fuisse, Sall. Iug. 112, 2: quibus conventis, Liv. 30. 43, 7. – mit Dat., omnibus amicis idem convenit, Plaut.: saepius ultro citroque agitantibus rem conventuram,————Liv.: pax, quae non ipsis civitatibus conveniret, Iustin. – m. cum u. Abl., cum his mihi nec locus nec sermo convenit, Plaut.: haec fratri mecum non conveniunt neque placent, Ter.: pax, quae cum T. Quinctio convenisset, ut rata esset petierunt, Liv.: quid nobis conveniat cum adversariis (Ggstz. quid in controversia relinquatur), Cornif. rhet.: ut notam apponam eam, quae mihi tecum convenit, Cic. – m. inter u. Akk., ratio inter nos convenit, Plaut.: si quid inter quos convenit, Cornif. rhet.: illud unum inter nos non convenit, Sen.: pactum est, quod inter aliquos convenit, Cic.: ea quae inter regem Pausaniamque convenerant, Nep.: quod tempus inter eos committendi proelii convenerat, Caes.: iudex inter adversarios convenit, Cic.: u. (m. dopp. Nom.) iudex (als R.) inter eos convenit Atilius Calatinus, Val. Max. – m. folg. quod (daß), id modo non conveniebat, quod senatus consulesque nusquam alibi spem quam in armis ponebant, plebes omnia quam bellum malebat, darin war man nicht einig, daß usw., Liv. 2, 39, 8. – β) convenit m. Acc. u. Infin., m. ut od. ne u. Konj., m. bl. Coni., m. indir. Fragesatz, Ggstz. discrepat, gew. m. Dat. od. m. cum u. Abl. od. m. inter u. Akk., interfectum esse a Clytaemnestra Agamemnonem convenit, Cic.: signum, quod ab eo dari convenerat, Suet.: convenit iam inde per consules reliqua belli perfecta (esse), Liv.: veneno quidem occisum (Claudium) convenit; ubi autem aut————per quem dato discrepat, Suet.: inter omnes convenit Sibyllam tres libros attulisse, Plin. – convenisse, ut ne quid dotis mea ad te afferret filia, Plaut.: miles ea quae acta erant quaeque ut agerentur convenerat ad consulem refert, Liv.: pacto convenit, ut Himera amnis finis regni Syracusani ac Punici imperii esset, Liv.: mihi cum Deiotaro convenit, utille in meis castris esset cum suis copiis, Cic.: ita sibi cum Dolabella convenisse, ut etc., Cic.: convenit inter eos, cuius cornu prius laborare coepisset, ut is capite suo fata patriae lueret, Val. Max. – convenerat, ne interloquereris, Sen. de clem. 1, 9, 9. – u. (m. bl. Coni.) pro argento si aurum dare vellent, darent convenit, Liv. – u. (m. indir. Fragesatz) quibus consulibus interierit (Hannibal), non convenit, Nep.: cum eo sine ullo intertrimento convenerat iam, quemadmodum traderetur, Cic. – γ) convenit absol.: ita ut convenerat factum est, Liv.: ut od. uti convenerat, Hirt. b. G. u. Sall.: ita enim convenerat, Liv.: si ita conventum est, Cod. Iust. 5, 3, 7. – m. Dat. od. m. cum u. Abl., se dare operam, ut Lacedaemoniis cum rege conveniret, Nep.: sic sibi cum Caecina convenisse, Cic.: non modo inter patres, sed ne inter consules quidem satis conveniebat, Liv. – m. de u. Abl. (Ggstz. discrepat, controversia est), cum de facto conveniret, Cic.: cum de legibus conveniret, de latore tantum discreparet, Liv.: de verbo controversia est, de re quidem convenit, Sen.: mitterent ad eum,————quibuscum sibi de pace conveniret, Iustin.: cum de pretio inter ementem vendentemque convenerit, Sen.: de qua (annona) inter licentem vendentemque conveniat, Plin. pan.: ea de quibus inter creditorem et debitorem conventum est, Cod. Iust. 8, 34, 3. § 1. – δ) homines conveniunt, die Leute einigen sich, cum de praeda non convenirent, Iustin. 15, 4, 23: de rebus litigiosis et convenire et transigere possumus, Paul. sent. 1, 1. § 5: quos negant inter se convenisse, Hyg. astr. 2, 4: ideo plerumque artifices convenire solent m. folg. Acc. u. Infin., Ulp. dig. 9, 2, 27. § 29.b) insbes., bene (optime) convenit (alci) cum alqo, es steht jmd. auf gutem Fuße-, in gutem Verhältnis od. Vernehmen mit jmd., es steht sich jmd. gut mit jmd. (Ggstz. animus alcis ab alqo alienus est), cui cum paupertate bene convenit, dives est, Sen.: sororis vir, quīcum optime convenisset, Cic.: pulchre convenit improbis cinaedis, Catull. – u. ebenso bene convenit od. bl. convenit inter aliquos, es besteht ein gutes Verhältnis zwischen usw., primo hos dies complusculos bene conveniebat sane inter eas, Ter.: nec conventurum inter nos posthac arbitror, Ter. Vgl. conveniens no. II, b. – ⇒ Archaist. synk. Präs. coveniatis, Cato oratt. 40. fr. 1: Futur. convenibo, Plaut. Cas. 548.Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > convenio
-
15 stipendium
stīpendĭum, ii, n. [contr. from stipipendium, from stips-pendo].I.In publicists' lang., a tax, impost, tribute, contribution (payable in money; whereas vectigal in kind; the former being regarded as the more humiliating; v. stipendiarius, I.): Poeni stipendia pendunt, Enn. ap. Varr. L. L. 5, § 182 Müll. (Ann. v. 269 Vahl.); so,B.pendere,
Caes. B. G. 1, 44; 5, 27; Sall. C. 20, 7; Liv. 2, 9; 21, 10:conferre,
id. 33, 42:solvere,
id. 39, 7:imponere victis,
Caes. B. G. 1, 44; 7, 54:stipendio liberare aliquem,
id. 5, 27:de stipendio recusare,
id. ib. 1, 44:stipendi spem facere,
Liv. 28, 25, 9.—Transf.1.In gen., tribute, dues ( poet. and in post-Aug. prose):2.indomito nec dira ferens stipendia tauro (sc. Minotauro),
Cat. 64, 173:quae finis aut quod me manet stipendium?
penalty, Hor. Epod. 17, 36:alii tamen obscuriores (scriptores) aliquod stipendium nostro studio contulerunt,
contribution, Col. 1, 1, 10.—Income, subsistence, salary:II.iis, ut adsiduae templi antistites essent, stipendium de publico statuit,
Liv. 1, 20, 3.—In milit. lang., pay, stipend in full:B.stipendium militare,
Liv. 4, 60, 5; Plin. 33, 3, 13, § 45;commonly stipendium alone: militis stipendia ideo, quod eam stipem pendebant,
Varr. L. L. 5, § 182 Müll.; cf. Plin. 33, 3, 13, § 43; Liv. 4, 59 and 60:cum stipendium ab legionibus flagitaretur,
Caes. B. C. 1, 87:numerare militibus,
Cic. Pis. 36, 88:persolvere,
id. Att. 5, 14, 1: dare, Brut. ap. Cic. Fam. 11, 26; Liv. 2, 12; 5, 12; cf.:dare pecuniam in stipendium,
Caes. B. C. 1, 23; Liv. 27, 9 fin.:accipere,
id. 5, 4:stipendio afficere exercitum,
Cic. Balb. 27, 61:augere,
Caes. B. C. 3, 110:fraudare,
id. ib. 3, 59:stipendium duum mensium,
Curt. 5, 1, 45:dum in calamitosis stipendiis versaretur,
might get pay by the misfortunes of others, Amm. 19, 12, 2.—Transf., military service (mostly in plur.):2.merere stipendia,
Cic. Mur. 5, 12:stipendia merere (mereri),
to perform military service, to serve, id. Cael. 5, 11; id. de Or. 2, 64, 258; also,facere,
Sall. J. 63, 3; Liv. 3, 27; 5, 7; 42, 34 al.; cf.:opulenta ac ditia facere,
id. 21, 43:emereri,
to complete the time of service, to serve out one's time, id. 25, 6; Cic. Sen. 14, 49; Sall. J. 84, 2; Liv. 3, 57; Val. Max. 6, 1, 10;v. emereo, II.: auxiliaria stipendia mereri,
Tac. A. 2, 52:numerare,
Liv. 4, 58:enumerare,
id. 3, 58:qui (milites) jam stipendiis confecti erant,
Cic. Imp. Pomp. 9, 26; cf.:stipendiis exhausti,
Liv. 27, 9:adulescentuli statim castrensibus stipendiis imbuebantur,
Plin. Ep. 8, 14, 5.— Sing.:homo nullius stipendii,
Sall. J. 85, 10:exercitui dare,
id. H. 2, 96, 6 Dietsch:sextus decimus stipendii annus,
Tac. A. 1, 17.—In partic., military service of a year, a year's service, a campaign:C.si in singulis stipendiis is ad hostes exuvias dabit,
Plaut. Ep. 1, 1, 36:quod tricena aut quadragena stipendia senes tolerent,
Tac. A. 1, 17:vicena stipendia meritis,
id. ib. 1, 36:stipendia sua numerari jubebant,
Just. 12, 11, 4:qui eorum minime multa stipendia haberet,
Liv. 31, 8 fin.—Sing.:(juventus) octavo jam stipendio functa,
Hirt. B. G. 8, 8, 2; cf.with both numbers together: secundo stipendio dextram manum perdidit, stipendiis duobus ter et vicies vulneratus est,
Plin. 7, 28, 29 § 104.—Trop., in gen., service (very rare):functus omnibus humanae vitae stipendiis,
i. e. duties, Sen. Ep. 93, 4:tamquam emeritis stipendiis libidinis,
Cic. Sen. 14, 49:plurium velut emeritis annorum stipendiis,
Col. 3, 6, 4:rex cui (Hercules) duodecim stipendia debebat,
services, labors, Just. 2, 4, 18. -
16 sumptus
[st1]1 [-] sumptus, a, um: part. passé de sumo. - [abcl][b]a - pris, saisi. - [abcl]b - reçu, emprunté. - [abcl]c - employé, dépensé. - [abcl]d - entrepris, assumé.[/b] - sumptā virili togā, Cic. Lael. 1, 1: après avoir pris la toge virile. - sumptus in cibo, Plin.: pris comme aliment. - exitium sumptum (finis sumptus), Tac.: mort volontaire. - praecipuo certamine animi adversus eum sumpto, Liv. 37, 10, 2: nourrissant contre lui une animosité violente. - pecunia mutua sumptus, Sall.: argent emprunté. - sumpti dies ad... Cic.: jours consacrés à... - legatis respondit diem se ad deliberandum sumpturum, Caes. B. G. 1.7: il répondit aux légats qu'il allait consacrer la journée à réfléchir. - cibi sumere tempus, Liv. 32, 11: prendre le temps de se restaurer. - curis sumptus, Poet. ap. Cic. Div. 1, 21, 42: consumé de soucis. - sumptae inimicitiae, Cic. Vatin. 11, 28: inimitiés affrontées, inimitiés assumées. [st1]2 [-] sumptŭs, ūs, m. (dat. sing. sumptui ou sumptu; qqf. gén. sing. sumpti): dépense, frais, coût. - sumptus epularum, Cic. Tusc. 5, 34, 97: le luxe de la table. - sumptus perpetui: dépenses courantes. - itineris sumptus, Cic.: frais de voyage - sumptus ex aerario erogatus est, Liv.: le Trésor en fit les frais. - suo sumptu: à ses frais. - sumptu publico: aux frais de l'Etat. - sumptum facere in aliquid, Cic.: employer de l'argent à qqch. - sumptum nusquam melius posse poni, Cic. Q. Fr. 3, 1, 2, § 3: (affirmer) qu'on ne saurait nulle part faire un meilleur usage de son argent. - sumptui deditus, Sall.: prodigue. - sumptum minuere (temperare), Cic.: diminuer les dépenses. - illud te rogo, sumptu ne parcas, Cic. Fam. 16, 4, 2: je te demande de ne pas regarder à la dépense (je te demande de ne pas être regardant). - pyramidum sumptus ad sidera ducti, Prop.: les pyramides élevées à grands frais jusqu'aux nues. - exiguus sumptus aedilitatis fuit, Cic. Off. 2, 17, 59: les frais de mon édilité furent modiques. - alicui sumptui esse: faire faire des dépenses à qqn, causer des dépenses à qqn. - tibi sumptui esse mihi molestum'st, Plaut. Mil. 3, 1: il m'est désagrable de t'avoir causé des dépenses. - aliquid sumpti facere, Plaut.: faire la dépense de qqch.* * *[st1]1 [-] sumptus, a, um: part. passé de sumo. - [abcl][b]a - pris, saisi. - [abcl]b - reçu, emprunté. - [abcl]c - employé, dépensé. - [abcl]d - entrepris, assumé.[/b] - sumptā virili togā, Cic. Lael. 1, 1: après avoir pris la toge virile. - sumptus in cibo, Plin.: pris comme aliment. - exitium sumptum (finis sumptus), Tac.: mort volontaire. - praecipuo certamine animi adversus eum sumpto, Liv. 37, 10, 2: nourrissant contre lui une animosité violente. - pecunia mutua sumptus, Sall.: argent emprunté. - sumpti dies ad... Cic.: jours consacrés à... - legatis respondit diem se ad deliberandum sumpturum, Caes. B. G. 1.7: il répondit aux légats qu'il allait consacrer la journée à réfléchir. - cibi sumere tempus, Liv. 32, 11: prendre le temps de se restaurer. - curis sumptus, Poet. ap. Cic. Div. 1, 21, 42: consumé de soucis. - sumptae inimicitiae, Cic. Vatin. 11, 28: inimitiés affrontées, inimitiés assumées. [st1]2 [-] sumptŭs, ūs, m. (dat. sing. sumptui ou sumptu; qqf. gén. sing. sumpti): dépense, frais, coût. - sumptus epularum, Cic. Tusc. 5, 34, 97: le luxe de la table. - sumptus perpetui: dépenses courantes. - itineris sumptus, Cic.: frais de voyage - sumptus ex aerario erogatus est, Liv.: le Trésor en fit les frais. - suo sumptu: à ses frais. - sumptu publico: aux frais de l'Etat. - sumptum facere in aliquid, Cic.: employer de l'argent à qqch. - sumptum nusquam melius posse poni, Cic. Q. Fr. 3, 1, 2, § 3: (affirmer) qu'on ne saurait nulle part faire un meilleur usage de son argent. - sumptui deditus, Sall.: prodigue. - sumptum minuere (temperare), Cic.: diminuer les dépenses. - illud te rogo, sumptu ne parcas, Cic. Fam. 16, 4, 2: je te demande de ne pas regarder à la dépense (je te demande de ne pas être regardant). - pyramidum sumptus ad sidera ducti, Prop.: les pyramides élevées à grands frais jusqu'aux nues. - exiguus sumptus aedilitatis fuit, Cic. Off. 2, 17, 59: les frais de mon édilité furent modiques. - alicui sumptui esse: faire faire des dépenses à qqn, causer des dépenses à qqn. - tibi sumptui esse mihi molestum'st, Plaut. Mil. 3, 1: il m'est désagrable de t'avoir causé des dépenses. - aliquid sumpti facere, Plaut.: faire la dépense de qqch.* * *I.Sumptus, Participium. Cic. Prins.II.Sumptus, huius sumptus. Terent. Despense, Coust, Coustange, Fraiz.\Exiguus. Cic. Petite despense.\Sumptus. Cic. Superfluité et excez, soit en viandes, habits, ou autre chose.\Nepotini sumptus. Sueton. Prodigalité, Despense prodigue et excessive.\Dare sumptum. Cic. Donner argent pour faire sa despense et les fraiz.\Effusus sumptus. Cic. Grande despense.\Facere sumptum. Cic. Despendre.\Nullus teruncius factus sumptus est. Cic. On n'a pas despendu un liard.\Nullus fit sumptus in nos. Cic. On ne fait point de despense pour nous.\Insumere sumptum magnum, aut laborem in aliquem rem. Cic. Faire grande despense.\Minuere sumptum in aliquem. Cic. Ne despendre pas tant envers luy, N'y faire pas tant de fraiz.\Ponere sumptum. Cic. Despendre.\Prodire sumptu extra modum. Cicero. Despendre excessivement.\Aduentus noster ne minimo quidem vobis fuit sumptui. Cic. Il ne vous a rien cousté à ma venue, Vous n'avez faict aucune despense pour ma venue.\Suppeditare sumptus. Ci. Fournir aux despens, Refonder les despens. Bud.\Temperare sumptus. Ouid. Moderer la despense. -
17 semol
sĭmŭl (ante-class. also sĕmŭl, Plaut. Trin. prol. p. 97 Ritschl; v. infra; and sĕmŏl, C. I. L. 1175 fin.; cf. Lorenz ad Plaut. Most. 96; cf. also simitu. The final l of simul was scarcely pronounced in the vulg. lang., and in comic poetry does not make position with an initial consonant following; v. Corss. Ausspr. 2, p. 643 sq.; Lorenz ad Plaut. Ps. 567), adv. [Sanscr. sama-; Gr. hama, homos]; cf. semel, = eodem tempore, una, at the same time, together, at once, as soon as.I.Referring, as temporal adverb, to plural nouns of the same sentence, and representing persons or things as acting, happening, etc., simultaneously.1.After a plural subject:2.hunc ambo in saxo semul sedent ejecti,
Plaut. Rud. prol. 72:multa concurrunt simul,
Ter. And. 3, 2, 31:(duo homines) simul cenare voluerunt,
Cic. Inv. 2, 4, 14:Zmyrnae cum simul essemus compluris dies,
id. Rep. 1, 8, 13:tres simul soles effulserunt,
Liv. 41, 21 fin.:tria simul agmina populabantur Indos,
Curt. 9, 10, 7:duo simul hujusmodi personae Ciceroni obstiterunt,
Quint. 11, 1, 69:Othonem multa simul exstimulabant,
Tac. H. 1, 21; Cic. Fam. 9, 1, 2; id. Att. 5, 10, 5; Liv. 21, 33, 3; 41, 2 init.; Curt. 4, 15, 22.—Sometimes the logical subject is understood:multos modios salis simul (i. e. amicis) edendos esse,
Cic. Lael. 19, 67.—Sometimes both the subject and predicate are understood:quare si simul (i. e. nos agere) placebit,
Cic. Fam. 5, 19, 2.—With a plur. object:3.(Alcumena) uno partu duos peperit semul,
Plaut. Am. 5, 2, 8:duas res simul nunc agere decretum'st mihi,
Plaut. Merc. prol. 1:si duos consules simul ex Italia ejectos... res publica tenere potuisset,
Cic. Phil. 13, 14, 29:ambo cum simul conspicimus,
Liv. 40, 46 init.:simul omnibus portis erupit,
id. 40, 48 fin.; cf. Auct. Her. 3, 12, 22; Liv. 8, 37, 5; 21, 60; 40, 30; 42, 7; Curt. 5, 9, 1; Quint. 10, 1, 76; 10, 3, 23; 10, 7, 16.—So with singular implying a plural:tota (urbs) simul exsurgere aedificiis coepit,
Liv. 6, 4, 6:totam simul causam ponit ante oculos,
Quint. 6, 1, 1.—After an adverb. implying a plural noun:igitur undique simul (i. e. ex omnibus locis simul) speculatores citi sese ostendunt,
Sall. J. 101, 1.—Referring [p. 1703] to plural attributes:4.omnium simul rerum... discrimine proposito,
Liv. 6, 35, 6:multarum simul civitatium legati Romam convenerunt,
id. 43, 6, 1.—Referring to an attributive participle understood:II.multitudo plurium simul gentium (= simul eodem loco versantium),
Liv. 44, 45:trium simul bellorum victor (= eodem tempore gestorum),
id. 6, 4, 1:inter duo simul bella,
id. 7, 27, 7:tot simul malis victi,
Curt. 4, 4, 12.Referring to nouns, etc., connected by the preposition cum: simul cum = una cum (v. una, s. v. unus), together with:III.novi (illum) cum Calcha semul,
Plaut. Men. 5, 2, 48:jube in urbem veniat jam tecum semul,
id. Most. 4, 2, 26:qui ipsus equidem nunc primum istanc tecum conspicio semul?
id. Am. 2, 2, 122:me misisti ad portum cum luci semul,
id. Stich. 2, 2, 40:quae (amicitia) incepta a parvis cum aetate adcrevit simul,
Ter. And. 3, 3, 7:simul consilium cum re amisti?
id. Eun. 2, 2, 10:Critolaum simul cum Diogene venisse commemoras,
Cic. Or. 2, 38, 100:Hortensius tecum simul pro Appio Claudio dixit,
id. Brut. 64, 230:cum corporibus simul animos interire,
id. Lael. 4, 13:vobiscum simul considerantis,
id. Rep. 1, 46, 70:testamentum Cyri simul obsignavi cum Clodio,
id. Mil. 18, 48:simul cum lege Aelia magistratum iniit,
id. Att. 1, 16, 13:simul cum lumine pandit,
id. Arat. 704 (452):simul cum moribus immutatur fortuna,
Sall. C. 2, 5:cum anima simul,
id. ib. 33, 4:simul cum occasu solis,
id. J. 91, 2:simul cum dono designavit templi finis,
Liv. 1, 10, 5:si (dictator) se (Fabium) simul cum gloria rei gestae extinxisset,
id. 8, 31, 7:ut cresceret simul et neglegentia cum audacia hosti,
id. 31, 36, 7; cf. Plaut. Am. 2, 2, 136; id. Aul. 4, 4, 28; id. Bacch. 4, 1, 5; id. Cist. 4, 2, 105; id. Ep. 1, 1, 39; id. Men. prol. 27; 2, 3, 54; 5, 1, 36; id. Merc. 2, 1, 31; id. Most. 1, 2, 17; Cic. Ac. 1, 1, 13; id. Tusc. 3, 18, 40; id. de Or. 2, 33, 142; 3, 3, 10; id. Arch. 12, 30; id. Sest. 22, 50; id. Fam. 15, 4, 8; Liv. 1, 31, 3; Nep. 3, 2; 11, 3; 18, 3; 23, 6; Quint. 11, 3, 65; Hor. Epod. 1, 8; id. S. 1, 1, 58.—Strengthened by una:quippe omnes semul didicimus tecum una,
Plaut. Poen. 3, 1, 50; cf. id. Most. 4, 3, 43.—With ellipsis of mecum:qui scribis morderi te interdum quod non simul sis,
Cic. Att. 6, 2, 8.—Freq. cum eo (eis, etc.) must be supplied after simul, likewise, together with him, them, etc.:in vigiliam quando ibat miles, tum tu ibas semul (i. e. cum eo)?
Plaut. Ps. 4, 7, 86:cum simul P. Rutilius venisset,
Cic. Rep. 1, 11, 17:hos qui simul erant missi, fallere,
id. Rosc. Am. 38, 110:prae metu ne simul (i. e. cum iis) Romanus irrumperet,
Liv. 5, 13, 13:extra turbam ordinem conlocuntur semul (i. e. inter se),
Plaut. Am. 1, 1, 69; cf. id. ib. 2, 2, 180; Cic. Pis. 34, 84; Liv. 6, 11, 5; Curt. 8, 13, 3.—Simul with abl. alone = cum with abl. ( poet. and in post-Aug. prose; cf. Gr. hama with dat.):simul his,
Hor. S. 1, 10, 86:quippe simul nobis habitat,
Ov. Tr. 5, 10, 29:his simul,
Sil. 3, 268:Magnetibus simul transmissi,
Tac. A. 4, 55:quindecimviri septemviris simul,
id. ib. 3, 64; cf. id. ib. 6, 9; Sil. 5, 418; Sen. Troad. 1049.Referring to a preceding adverb. clause, at the same time, i.e. as that of the action described:IV.juris ubi dicitur dies, simul patronis dicitur,
Plaut. Men. 4, 2, 17:quamquam ego vinum bibo, at mandata hau consuevi semul bibere una (= bibere quom vinum bibo, una cum vino),
id. Pers. 2, 1, 3:quando nihil sit (quod det), semul amare desinat,
id. Ps. 1, 3, 73 Fleck.:ubi res prolatae sunt, quom rus homines eunt, semul prolatae res sunt nostris dentibus,
id. Capt. 1, 1, 10; id. Ps. 4, 7, 84; cf.:domum numquam introibis, nisi feres pallam simul (i. e. cum introibis),
Plaut. Men. 4, 2, 104.Referring to two or more co-ordinate terms or facts representing these as simultaneous, and at the same time, and also, both... and ( at once), together.1.Referring to co-ordinate terms of the same sentence.a.Simul preceding all the coordinate terms which are connected by et, ac, atque, que, or by et... et (freq. in the histt.):b.semul flere sorbereque haud facile est,
Plaut. Most. 3, 2, 104:Q. Hortensi ingenium simul aspectum et probatum est,
Cic. Brut. 64, 228: Bomilcar, simul cupidus incepta patrandi, et timore socii anxius, Sall. J. 70, 5:dicenti lacrimae simul spiritum et vocem intercluserunt,
Liv. 40, 16 init.:quae simul auxilio tribunicio et consensu plebis impediri coepta,
id. 6, 27, 9:Lycios sub Rhodiorum simul imperio et tutela esse,
id. 41, 6 fin.:Priverni qui simul a Fundanis ac Romanis defecerunt,
id. 8, 19, 11:simul divinae humanaeque spei pleni pugnam poscunt,
id. 10, 40, 1:eximio simul honoribus atque virtutibus,
id. 6, 11, 3:obruit animum simul luctus metusque,
id. 42, 28; 5, 26, 10; Val. Max. 5, 2, 6:simul ipsum Vitellium contemnebant metuebantque,
Tac. H. 2, 92; cf. Liv. 3, 38, 12; 3, 50, 12; 5, 7, 3; 6, 18, 5; 6, 33, 9; 6, 40, 4; 9, 12, 4; 27, 51, 12; Caes. B. G. 7, 48; Curt. 5, 4, 30; Sen. Q. N. 2, 54, 2.—So with three or more co-ordinate terms, either all connected by et, Caes. B. G. 4, 24, 2; Quint. 1, 12, 3; 10, 7, 23;or asyndetic: nunc simul res, fides, fama, virtus, decus deseruerunt,
Plaut. Most. 1, 2, 60.—Simul after all the coordinate terms (mostly ante-class.):c.nunc operam potestis ambo mihi dare et vobis simul,
Plaut. Men. 5, 9, 40:faxo et operam et vinum perdiderit simul,
id. Aul. 3, 6, 42:ut si quis sacrilegii et homicidii simul accusetur,
Quint. 12, 1, 4; cf. Plaut. Capt. 3, 5, 92; id. Men. 3, 3, 16; Mart. 11, 58, 10.—Simul after the first of the co-ordinate terms (so not in Cic.):d.convenit regnum simul atque locos ut haberet,
Naev. Bell. Pun. 1, 6, fr. 3:oculis simul ac mente turbatum,
Liv. 7, 26, 5:quod ubi auditum simul visumque est,
id. 8, 39, 7:pulvere simul ac sudore perfusum,
Curt. 3, 5, 2:terrestri simul navalique clade,
id. 4, 3, 14:vota nuncupabantur simul et solvebantur,
Val. Max. 6, 9, ext. 5:qui ima simul ac summa foveret aequaliter,
Sen. Ep. 90, 25; cf. Liv. 4, 32, 12; Curt. 3, 8, 23; 6, 5, 19; 8, 5, 1; Quint. 10, 1, 30.—In post-Aug. prose without any temporal idea, = as well as:populi Romani facta simul ac dicta memoratu digna... deligere constitui,
Val. Max. 1 prol.; so id. 1, 1, 9.—Placed before the last term.(α).Simul et (= simul etiam), and at the same time, and also:(β).Jugurtha, postquam oppidum Capsam aliosque locos munitos, simul et magnam pecuniam amiserat,
Sall. J. 97, 1:Marium fatigantem de profectione, simul et invisum et offensum,
id. ib. 73, 2:Marius hortandi causa, simul et nobilitatem exagitandi, contionem advocavit,
id. ib. 84, 5:milites modesto imperio habiti, simul et locupletes,
id. ib. 92, 2:Perseus cum adventu consulis, simul et veris principio strepere omnia cerneret,
Liv. 44, 34 fin.; cf. Hor. C. 1, 20, 6.—Simulque (rare):(γ).ut (materia) fragilis incumberet, simulque terra umore diluta,
Curt. 8, 10, 25.—Simul, without any conjunction (so in Cic., but only poet.):e.Neptuno grates habeo et tempestatibus, semul Mercurio qui, etc.,
Plaut. Stich. 3, 1, 3:Electra Stereopeque, simul sanctissima Maja,
Cic. Arat. 270 (36):inter solis iter, simul inter flamina venti,
id. ib. 342 (101):ambiguus consilii, num Dyrrhachium pedite atque equite, simul longis navibus mare clauderet,
Tac. H. 2, 83. —Inserted in the last term ( poet.):2.memor Actae non alio rege puertiae, Mutataeque simul togae,
Hor. C. 1, 36, 9;interea Maecenas advenit atque Coccejus, Capitoque simul Fontejus,
id. S. 1, 5, 32.—Referring to two or more co-ordinate clauses or sentences.a.Et simul or simulque:b.contundam facta Talthybi, contem namque omnes nuntios, semulque cursuram meditabor ad ludos Olympios,
Plaut. Stich. 2, 1, 34:eamus, et de istac simul consilium volo capere una tecum,
i. e. while going, Ter. Eun. 3, 5, 65:quod... et simul quia,
Lucr. 5, 1181:ratio Ecquaenam fuerit origo... et simul ecquae sit finis, etc.,
id. 5, 1213:sed iidem illi ita mecum loquuntur... et simul admonent quiddam quod cavebimus, etc.,
Cic. Phil. 1, 11, 28:ex tuis litteris cognovi festinationem tuam, et simul sum admiratus cur, etc.,
id. Fam. 7, 8, 1:emergit Nixi caput, et simul effert sese clara Fides et, etc.,
id. Arat. 713 (460):postquam Rutilium consedisse accepit, simulque ex Jugurthae proelio clamorem augeri,
Sall. J. 52, 6:equites ex equis desiliunt, simulque et hosti se opponunt, et animos peditum accendunt,
Liv. 3, 62, 8:tum rigere omnibus corpora... et simul lassitudine et... fame etiam deficere,
id. 21, 54, 9; 41, 3; Cic. Arat. 504 (259); 545 (299); Curt. 4, 2, 21; Quint. 2, 5, 13.—Simul with autem or enim, introducing the second sentence:c.salve! simul autem vale!
Plaut. Merc. 5, 1, 1: augeamus sane suspicionem tuam;simul enim augebimus diligentiam,
Cic. Marc. 7, 22.—Simul preceding co-ordinate sentences, generally connected by et... et, but also by a single copulative conjunction:3.simul enim et rei publicae consules, et propones ei exempla ad imitandum,
Cic. Phil. 10, 2, 5:illa autem altera ratio quae simul et opinionem falsam tollit, et aegritudinem detrahit,
id. Tusc. 4, 28, 60:simul et inopiam frumenti lenire, et ignaris omnibus parare,
Sall. J. 91, 1:nullus portus erat qui simul et omnis onerarias caperet, et tecta legionibus praeberet,
Liv. 32, 18, 3:simul et cohors invasit, et ex omnibus oppidi partibus... concurrerunt,
id. 32, 24, 3: simul Metelli imagines dereptae, et missi qui Antonio nuntiarent. Tac. H. 3, 13; cf. Suet. Caes. 57.—Referring to co-ordinate clauses introduced by subordinating conjunctions:V.Mnesilochum ut requiram atque ut eum mecum ad te adducam semul,
Plaut. Bacch. 3, 5, 2:tantum faciam ut notam apponam... et simul significem, etc.,
Cic. Fam. 13, 6, 2:quod eo liberius ad te seribo, quia nostrae laudi favisti, simulque quod video non novitati esse invisum meae,
id. ib. 1, 7, 8; 7, 10, 3.—If used in connecting dependent clauses, simul often stands for a co-ordinating conjunction; v. VI. infra.Introducing an independent sentence, at the same time, also, likewise (cf.: itaque, igitur, deinde, tum, etc.).1.Simul alone:2.ego Tiresiam consulam quid faciundum censeat: semul hanc rem ut facta est eloquar,
Plaut. Am. 5, 1, 77:sequimini! simul circumspicite ne quis adsit arbiter,
id. Mil. 4, 4, 1:alterum ipse efficiam ut attente audiatis. Simul illud oro: si, etc.,
Cic. Phil. 2, 5, 10:hoc proprium virtutis existimant... simul hoc se fore tutiores arbitrantur,
Caes. B. G. 6, 23:Valerio Samnitium legiones occurrunt... simul in Campanos stimulabat ira,
Liv. 7, 32, 3:tibi (Apollo) decimam partem praedae voveo. Te simul, Juno, precor ut, etc.,
id. 5, 21, 3.—More freq. simul et (= etiam):VI.quia videbitur Magis verisimile id esse... simul et conficiam facilius ego quod volo,
Ter. Heaut. 4, 5, 55:nolite committere ut in re tam inveterata quidquam novi sentiatis. Simul et illa omnia ante oculos vestros proponite, etc.,
Cic. Balb. 28, 65:demonstravi haec Caecilio. Simul et illud ostendi, me ei satisfacturum,
id. Att. 1, 1, 4:legati jam reverterant... simul venerant et ab rege Perseo oratores qui, etc.,
Liv. 41, 19 med.:ipse ad Sycurium progressus, opperiri ibi hostium adventum statuit. Simul et frumentari passim exercitum jubet,
id. 42, 54 fin.; cf. Plaut. Stich. 5, 5, 14; Cic. Or. 2, 85, 349; id. Q. Fr. 1, 1, 12, § 34; id. Prov. Cons. 15, 36; id. Balb. 25, 56; id. Arat. 618 (372); 628 (382); 707 (454); 721 (468); Caes. B. G. 1, 19; 6, 8; Sall. C. 30, 2; id. J. 100, 3; Liv. 8, 9, 13; 8, 32, 5; 10, 3, 2; 40, 32; 4, 49, 3; Tac. H. 1, 1; 1, 52; 2, 53; 3, 15; 3, 18; 3, 20; 3, 29; 3, 42; 3, 82.Simul itself stands as co-ordinating conjunction, to connect dependent clauses represented as contemporaneous, and at the same time, and also (not ante-class.; rare in Cic.;VII.freq. in the histt.): ei Verres possessionem negat se daturum, ne posset patronum suum juvare, simul ut esset poena quod, etc.,
Cic. Verr. 2, 1, 47, § 124:omnes vocat ad diripiendos Eburones, ut potius Gallorum vita quam legionarius miles periclitetur, simul ut... pro tali facinore stirps et nomen civitatis tollatur,
Caes. B. G. 6, 34: quippe foedum hominem a republica procul esse volebat;simul quia boni complures praesidium in eo putabant,
Sall. C. 19, 2:cujus de virtute, quia multi dixere, praetereundum puto, simul ne per insolentiam quis existumet memet studium meum laudando extollere,
id. J. 4, 2:nihil horum... discere cum cerneret posse, simul et tirocinio et perturbatione juvenis moveretur, etc.,
Liv. 39, 47:a sermone Graeco puerum incipere malo, quia Latinum vel nobis nolentibus perhibet, simul quia disciplinis quoque Graecis prius instruendus est,
Quint. 1, 1, 12; Sall. J. 20, 1; Liv. 39, 33, 1; 8, 6, 11; Caes. B. C. 43, 2; Sall. C. 20, 3; 56, 5; Liv. 3, 50, 10; 40, 36 init.; Tac. H. 1, [p. 1704] 70;2, 15.—So, connecting participial expressions or adverbial phrases with dependent clauses: his amicis confisus Catilina, simul quod aes alienum ingens erat, et quod... opprimendae reipublicae consilium cepit,
Sall. C. 16, 4:hi, quod res in invidia erat, simul et ab Numidis obsecrati,
id. J. 25, 5:ob eam iram, simul ut praeda militem aleret, duo milia peditum... populari agrum jussit,
Liv. 21, 52, 5; 3, 66, 3:equites praemisit speculatum, simul ut ignem exstinguerent,
Curt. 4, 10, 11:Otho, quamquam turbidis rebus, etc., simul reputans non posse, etc.,
Tac. H. 1, 83 init.:committere igitur eum (locum) non fidelissimis sociis noluit, simul quod ab illa parte urbis navibus aditus ex alto est,
Cic. Verr. 2, 5, 32, § 84; Liv. 9, 2, 5; Tac. H. 1, 70 fin.; 2, 28; 2, 30.Simul. as co-ordinating conjunction, is frequently placed before each of the co-ordinate terms (simul... simul = hama men... hama de), partly... partly; not only... but at the same time (not anteAug.).1.With independent clauses:2.simul castra oppugnabantur, simul pars exercitus ad populandum agrum Romanum missa,
Liv. 3, 5, 2:accolas Hannibal simul perlicit ad naves fabricandas, simul et ipsi traici exercitum cupiebant,
id. 21, 26, 7:ab his simul custodes trucidari coepti, simul datum signum armatis ut ex insidiis concurrerent,
id. 9, 25, 8:simul gratias agit, simul gratulatur quod, etc.,
Curt. 6, 7, 15; cf. Verg. A. 1, 631 sq.; 2, 220 sqq.; 12, 268; Liv. 1, 9, 5.—With dependent clauses:3.venit ad quaerendum, simul quod non deducerent praesidia, simul quod in Bithyniam auxilia missi forent,
Liv. 39, 46 fin.:Perseus cum audisset, simul Meliboeam a consulis exercitu oppugnari, simul classem Iolci stare,
id. 44, 13 init.:consul ad Phylan ducit, simul ut praesidium firmaret, simul ut militi frumentum divideret,
id. 44, 8, 1:simul questi... simul nuntiantes,
id. 42, 46:plus quam imponebatur oneris recepi, simul ut pleniore obsequio demererer amantissimos mei, simul ne... alienis vestigiis insisterem, Quint. prooem. 3.—Rarely connecting a dependent clause with an independent sentence: Athenas ierant, simul ut pro legatione praemio esset honos, simul peritos legum peregrinarum ad condenda nova jura usui fore credebant,
Liv. 3, 35, 5; cf. Verg. A. 12, 758.—Co-ordinating dependent clauses with adverbial phrases:4.Germani frequenter in castra venerunt, simul sui purgandi causa, simul ut de induciis impetrarent,
Caes. B. G. 4, 13:Philippus, simul ne ocio miles deterior fieret, simul avertendae suspicionis causa... in Maedicam ducere pergit,
Liv. 40, 21, 1. —Connecting single nouns or phrases belonging to the same predicate:VIII.cum simul fragor rupti pontis, simul clamor Romanorum impetum sustinuit,
Liv. 2, 10, 10:ad se simul legatos, simul milites missos,
id. 42, 52 med.:et Romae simul dilectu, simul tributo conferendo laboratum est,
id. 5, 10, 3:increpando simul temeritatem, simul ignaviam,
id. 2, 65, 4:tum vero si mul ab hostibus, simul ab iniquitate loco rum Poeni oppugnabantur,
id. 21, 33, 5:inter simul complorationem feminarum, simul nefandam caedem,
id. 41, 11:simul a mari, simul a terra ingredienti,
id. 44, 12 med.; cf. Tac. A. 1, 49; 14, 40; id. Agr. 25; 36; 41; Verg. G. 3, 201; id. A. 1, 513; Hor. S. 2, 2, 73.Simul, in connection with ac, atque (also written in one word, , sĭmŭlatque), rarely with ut, and very rarely with et, is used as subordinating, temporal conjunction, as soon as. For simulac, etc., simul alone is freq.1.Simul ac: simul ac lacrimas de ore noegeo (i. e. candido) detersit, Liv. And. ap. Fest. p. 174 Mull.:2.Demenaetum simul ac conspexero hodie,
Plaut. As. 2, 4, 73:non simul ac se ipse commovit, sensit quid intersit,
Cic. Ac. 2, 16, 51:si simul ac procul conspexit armatos, recessisset,
id. Caecil. 16, 46:dicebam, simul ac timere desisses, similem te futurum tui,
id. Phil. 2, 35, 89:Alcibiades, simul ac se remiserat, dissolutus reperiebatur,
Nep. Alcib. 1. 4:at mihi plaudo Ipse domi, simul ac nummos contemplor in arca,
Hor. S. 1, 1, 67; cf. Cic. N. D. 1, 38, 108; id. Fam. 15, 16, 2; id. Planc. 41, 98; id. Phil. 4, 1, 1; id. Verr. 2, 2, 19, § 46; id. Or. 2, 27, 117; Verg. A. 4, 90; 12, 222; Ov. M. 2, 167; Hor. S. 1, 2, 33; 1, 4, 119; 1, 8, 21.—Strengthened by primum (= ut primum):simul ac primum ei occasio visa est, quaestor consulem deseruit,
Cic. Verr. 2, 1, 13, § 34; so id. ib. 2, 1, 52, § 138; id. Phil. 4, 1, 1; Suet. Caes. 30; id. Ner. 43.—Simul atque:3.L. Clodius, simul atque introductus est, rem conficit,
Cic. Clu. 14, 40:simul atque increpuit suspicio tumultus, artes ilico nostrae conticescunt,
id. Mur. 10, 22:simul atque audivit ejus interitum, suo Marte res suas recuperavit,
id. Phil. 2, 37, 95:simul atque enim se infiexit hic rex in dominatum injustiorem, fit continuo tyrannus,
id. Rep. 2, 26, 49:simul atque sibi hic adnuisset, numeraturum se dicebat,
id. Quint. 5, 18:qui, simul atque in oppidum venerat, inmittebantur illi continuo Cibyratici canes,
id. Verr. 2, 4, 21, § 47:simul atque de Caesaris adventu cognitum est,
Caes. B. G. 5, 3, 3; cf. Cic. Planc. 41, 98; id. Phil. 8, 10, 31; Suet. Caes. 29; id. Galb. 7.—Simul ut (v. Madv. ad Cic. Fin. 2, 11, 33):4.simul ut experrecti sumus, visa illa contemnimus,
Cic. Ac. 2, 16, 51:simul ut accepi a Seleuco litteras tuas, statim quaesivi, etc.,
id. Fam. 6, 18, 1:nostros omnia consequi potuisse, simul ut velle coepissent,
id. Tusc. 4, 2, 5; id. Q. Fr. 2, 5, 3 (6, 2):simul ut, qui sint professi, videro, dicam,
id. Planc. 6, 14; id. Att. 10, 4, 12:nam simul ut supero se totum lumine Cancer extulit, extemplo cedit delapsa Corona,
id. Arat. 596 (349).—Simul et:5.simul et quid erit certi, scribam ad te,
Cic. Att. 2, 20, 2:ego ad te statim habebo quod scribam, simul et videro Curionem,
id. ib. 10, 4, 12:quam accepi simul et in Cumanum veni,
id. ib. 10, 16, 4; 16, 11, 6; id. Q. Fr. 2, 6, 3. In all these passages the Cod. Med. has simul et, which the editors variously changed into simulatque, simulac, simul ut, simul; so,omne animal simul et ortum est, se ipsum diligit,
Cic. Fin. 2, 11, 33, where the vulg. has simul ut, and Madv. reads simul [et] ortum.—Simul ubi:6.quod simul ubi conspexit, equites emisit,
Liv. 4, 18, 7 dub. Weissenb. ad loc.—Simul alone, = simul atque:simul herbae inceperint nasci,
Cato, R. R. 48:hic simul argentum repperit, cura sese expedivit,
Ter. Phorm. 5, 4, 4: simul limen intrabo, illi extrabunt illico, Afran. ap. Non. 104, 21 (Com. Rel. v. 5 Rib.):simul inflavit tibicen, a perito carmen agnoscitur,
Cic. Ac. 2, 27, 86:nostri, simul in arido constiterunt, in hostes impetum fecerunt,
Caes. B. G. 4, 26 fin.:simul increpuere arma, hostis pedem rettulit,
Liv. 6, 24, 1; cf. Cic. Tusc. 4, 6, 12; id. Fin. 3, 6, 21; id. Arat. 594 (349); Caes. B. C. 1, 30, 3; Liv. 3, 62, 6; 4, 18, 6; 4, 31, 5; 4, 32, 6; 5, 25, 11; 8, 32, 2; 21, 55, 9; 44, 8 med.; 44, 19; 44, 44 fin.; Curt. 3, 11, 4; Phaedr. 3, 16, 16; Hor. C. 1, 12, 27; 3, 4, 37; Verg. G. 4, 232; Ov. F. 1, 567.—Strengthened by primum:simul primum magistratio abiit, dicta dies est,
Liv. 6, 1, 6:simul primum anni tempus navigabile praebuisset mare,
id. 35, 44, 5 Weissenb. ad loc.; Suet. Caes. 30. -
18 semul
sĭmŭl (ante-class. also sĕmŭl, Plaut. Trin. prol. p. 97 Ritschl; v. infra; and sĕmŏl, C. I. L. 1175 fin.; cf. Lorenz ad Plaut. Most. 96; cf. also simitu. The final l of simul was scarcely pronounced in the vulg. lang., and in comic poetry does not make position with an initial consonant following; v. Corss. Ausspr. 2, p. 643 sq.; Lorenz ad Plaut. Ps. 567), adv. [Sanscr. sama-; Gr. hama, homos]; cf. semel, = eodem tempore, una, at the same time, together, at once, as soon as.I.Referring, as temporal adverb, to plural nouns of the same sentence, and representing persons or things as acting, happening, etc., simultaneously.1.After a plural subject:2.hunc ambo in saxo semul sedent ejecti,
Plaut. Rud. prol. 72:multa concurrunt simul,
Ter. And. 3, 2, 31:(duo homines) simul cenare voluerunt,
Cic. Inv. 2, 4, 14:Zmyrnae cum simul essemus compluris dies,
id. Rep. 1, 8, 13:tres simul soles effulserunt,
Liv. 41, 21 fin.:tria simul agmina populabantur Indos,
Curt. 9, 10, 7:duo simul hujusmodi personae Ciceroni obstiterunt,
Quint. 11, 1, 69:Othonem multa simul exstimulabant,
Tac. H. 1, 21; Cic. Fam. 9, 1, 2; id. Att. 5, 10, 5; Liv. 21, 33, 3; 41, 2 init.; Curt. 4, 15, 22.—Sometimes the logical subject is understood:multos modios salis simul (i. e. amicis) edendos esse,
Cic. Lael. 19, 67.—Sometimes both the subject and predicate are understood:quare si simul (i. e. nos agere) placebit,
Cic. Fam. 5, 19, 2.—With a plur. object:3.(Alcumena) uno partu duos peperit semul,
Plaut. Am. 5, 2, 8:duas res simul nunc agere decretum'st mihi,
Plaut. Merc. prol. 1:si duos consules simul ex Italia ejectos... res publica tenere potuisset,
Cic. Phil. 13, 14, 29:ambo cum simul conspicimus,
Liv. 40, 46 init.:simul omnibus portis erupit,
id. 40, 48 fin.; cf. Auct. Her. 3, 12, 22; Liv. 8, 37, 5; 21, 60; 40, 30; 42, 7; Curt. 5, 9, 1; Quint. 10, 1, 76; 10, 3, 23; 10, 7, 16.—So with singular implying a plural:tota (urbs) simul exsurgere aedificiis coepit,
Liv. 6, 4, 6:totam simul causam ponit ante oculos,
Quint. 6, 1, 1.—After an adverb. implying a plural noun:igitur undique simul (i. e. ex omnibus locis simul) speculatores citi sese ostendunt,
Sall. J. 101, 1.—Referring [p. 1703] to plural attributes:4.omnium simul rerum... discrimine proposito,
Liv. 6, 35, 6:multarum simul civitatium legati Romam convenerunt,
id. 43, 6, 1.—Referring to an attributive participle understood:II.multitudo plurium simul gentium (= simul eodem loco versantium),
Liv. 44, 45:trium simul bellorum victor (= eodem tempore gestorum),
id. 6, 4, 1:inter duo simul bella,
id. 7, 27, 7:tot simul malis victi,
Curt. 4, 4, 12.Referring to nouns, etc., connected by the preposition cum: simul cum = una cum (v. una, s. v. unus), together with:III.novi (illum) cum Calcha semul,
Plaut. Men. 5, 2, 48:jube in urbem veniat jam tecum semul,
id. Most. 4, 2, 26:qui ipsus equidem nunc primum istanc tecum conspicio semul?
id. Am. 2, 2, 122:me misisti ad portum cum luci semul,
id. Stich. 2, 2, 40:quae (amicitia) incepta a parvis cum aetate adcrevit simul,
Ter. And. 3, 3, 7:simul consilium cum re amisti?
id. Eun. 2, 2, 10:Critolaum simul cum Diogene venisse commemoras,
Cic. Or. 2, 38, 100:Hortensius tecum simul pro Appio Claudio dixit,
id. Brut. 64, 230:cum corporibus simul animos interire,
id. Lael. 4, 13:vobiscum simul considerantis,
id. Rep. 1, 46, 70:testamentum Cyri simul obsignavi cum Clodio,
id. Mil. 18, 48:simul cum lege Aelia magistratum iniit,
id. Att. 1, 16, 13:simul cum lumine pandit,
id. Arat. 704 (452):simul cum moribus immutatur fortuna,
Sall. C. 2, 5:cum anima simul,
id. ib. 33, 4:simul cum occasu solis,
id. J. 91, 2:simul cum dono designavit templi finis,
Liv. 1, 10, 5:si (dictator) se (Fabium) simul cum gloria rei gestae extinxisset,
id. 8, 31, 7:ut cresceret simul et neglegentia cum audacia hosti,
id. 31, 36, 7; cf. Plaut. Am. 2, 2, 136; id. Aul. 4, 4, 28; id. Bacch. 4, 1, 5; id. Cist. 4, 2, 105; id. Ep. 1, 1, 39; id. Men. prol. 27; 2, 3, 54; 5, 1, 36; id. Merc. 2, 1, 31; id. Most. 1, 2, 17; Cic. Ac. 1, 1, 13; id. Tusc. 3, 18, 40; id. de Or. 2, 33, 142; 3, 3, 10; id. Arch. 12, 30; id. Sest. 22, 50; id. Fam. 15, 4, 8; Liv. 1, 31, 3; Nep. 3, 2; 11, 3; 18, 3; 23, 6; Quint. 11, 3, 65; Hor. Epod. 1, 8; id. S. 1, 1, 58.—Strengthened by una:quippe omnes semul didicimus tecum una,
Plaut. Poen. 3, 1, 50; cf. id. Most. 4, 3, 43.—With ellipsis of mecum:qui scribis morderi te interdum quod non simul sis,
Cic. Att. 6, 2, 8.—Freq. cum eo (eis, etc.) must be supplied after simul, likewise, together with him, them, etc.:in vigiliam quando ibat miles, tum tu ibas semul (i. e. cum eo)?
Plaut. Ps. 4, 7, 86:cum simul P. Rutilius venisset,
Cic. Rep. 1, 11, 17:hos qui simul erant missi, fallere,
id. Rosc. Am. 38, 110:prae metu ne simul (i. e. cum iis) Romanus irrumperet,
Liv. 5, 13, 13:extra turbam ordinem conlocuntur semul (i. e. inter se),
Plaut. Am. 1, 1, 69; cf. id. ib. 2, 2, 180; Cic. Pis. 34, 84; Liv. 6, 11, 5; Curt. 8, 13, 3.—Simul with abl. alone = cum with abl. ( poet. and in post-Aug. prose; cf. Gr. hama with dat.):simul his,
Hor. S. 1, 10, 86:quippe simul nobis habitat,
Ov. Tr. 5, 10, 29:his simul,
Sil. 3, 268:Magnetibus simul transmissi,
Tac. A. 4, 55:quindecimviri septemviris simul,
id. ib. 3, 64; cf. id. ib. 6, 9; Sil. 5, 418; Sen. Troad. 1049.Referring to a preceding adverb. clause, at the same time, i.e. as that of the action described:IV.juris ubi dicitur dies, simul patronis dicitur,
Plaut. Men. 4, 2, 17:quamquam ego vinum bibo, at mandata hau consuevi semul bibere una (= bibere quom vinum bibo, una cum vino),
id. Pers. 2, 1, 3:quando nihil sit (quod det), semul amare desinat,
id. Ps. 1, 3, 73 Fleck.:ubi res prolatae sunt, quom rus homines eunt, semul prolatae res sunt nostris dentibus,
id. Capt. 1, 1, 10; id. Ps. 4, 7, 84; cf.:domum numquam introibis, nisi feres pallam simul (i. e. cum introibis),
Plaut. Men. 4, 2, 104.Referring to two or more co-ordinate terms or facts representing these as simultaneous, and at the same time, and also, both... and ( at once), together.1.Referring to co-ordinate terms of the same sentence.a.Simul preceding all the coordinate terms which are connected by et, ac, atque, que, or by et... et (freq. in the histt.):b.semul flere sorbereque haud facile est,
Plaut. Most. 3, 2, 104:Q. Hortensi ingenium simul aspectum et probatum est,
Cic. Brut. 64, 228: Bomilcar, simul cupidus incepta patrandi, et timore socii anxius, Sall. J. 70, 5:dicenti lacrimae simul spiritum et vocem intercluserunt,
Liv. 40, 16 init.:quae simul auxilio tribunicio et consensu plebis impediri coepta,
id. 6, 27, 9:Lycios sub Rhodiorum simul imperio et tutela esse,
id. 41, 6 fin.:Priverni qui simul a Fundanis ac Romanis defecerunt,
id. 8, 19, 11:simul divinae humanaeque spei pleni pugnam poscunt,
id. 10, 40, 1:eximio simul honoribus atque virtutibus,
id. 6, 11, 3:obruit animum simul luctus metusque,
id. 42, 28; 5, 26, 10; Val. Max. 5, 2, 6:simul ipsum Vitellium contemnebant metuebantque,
Tac. H. 2, 92; cf. Liv. 3, 38, 12; 3, 50, 12; 5, 7, 3; 6, 18, 5; 6, 33, 9; 6, 40, 4; 9, 12, 4; 27, 51, 12; Caes. B. G. 7, 48; Curt. 5, 4, 30; Sen. Q. N. 2, 54, 2.—So with three or more co-ordinate terms, either all connected by et, Caes. B. G. 4, 24, 2; Quint. 1, 12, 3; 10, 7, 23;or asyndetic: nunc simul res, fides, fama, virtus, decus deseruerunt,
Plaut. Most. 1, 2, 60.—Simul after all the coordinate terms (mostly ante-class.):c.nunc operam potestis ambo mihi dare et vobis simul,
Plaut. Men. 5, 9, 40:faxo et operam et vinum perdiderit simul,
id. Aul. 3, 6, 42:ut si quis sacrilegii et homicidii simul accusetur,
Quint. 12, 1, 4; cf. Plaut. Capt. 3, 5, 92; id. Men. 3, 3, 16; Mart. 11, 58, 10.—Simul after the first of the co-ordinate terms (so not in Cic.):d.convenit regnum simul atque locos ut haberet,
Naev. Bell. Pun. 1, 6, fr. 3:oculis simul ac mente turbatum,
Liv. 7, 26, 5:quod ubi auditum simul visumque est,
id. 8, 39, 7:pulvere simul ac sudore perfusum,
Curt. 3, 5, 2:terrestri simul navalique clade,
id. 4, 3, 14:vota nuncupabantur simul et solvebantur,
Val. Max. 6, 9, ext. 5:qui ima simul ac summa foveret aequaliter,
Sen. Ep. 90, 25; cf. Liv. 4, 32, 12; Curt. 3, 8, 23; 6, 5, 19; 8, 5, 1; Quint. 10, 1, 30.—In post-Aug. prose without any temporal idea, = as well as:populi Romani facta simul ac dicta memoratu digna... deligere constitui,
Val. Max. 1 prol.; so id. 1, 1, 9.—Placed before the last term.(α).Simul et (= simul etiam), and at the same time, and also:(β).Jugurtha, postquam oppidum Capsam aliosque locos munitos, simul et magnam pecuniam amiserat,
Sall. J. 97, 1:Marium fatigantem de profectione, simul et invisum et offensum,
id. ib. 73, 2:Marius hortandi causa, simul et nobilitatem exagitandi, contionem advocavit,
id. ib. 84, 5:milites modesto imperio habiti, simul et locupletes,
id. ib. 92, 2:Perseus cum adventu consulis, simul et veris principio strepere omnia cerneret,
Liv. 44, 34 fin.; cf. Hor. C. 1, 20, 6.—Simulque (rare):(γ).ut (materia) fragilis incumberet, simulque terra umore diluta,
Curt. 8, 10, 25.—Simul, without any conjunction (so in Cic., but only poet.):e.Neptuno grates habeo et tempestatibus, semul Mercurio qui, etc.,
Plaut. Stich. 3, 1, 3:Electra Stereopeque, simul sanctissima Maja,
Cic. Arat. 270 (36):inter solis iter, simul inter flamina venti,
id. ib. 342 (101):ambiguus consilii, num Dyrrhachium pedite atque equite, simul longis navibus mare clauderet,
Tac. H. 2, 83. —Inserted in the last term ( poet.):2.memor Actae non alio rege puertiae, Mutataeque simul togae,
Hor. C. 1, 36, 9;interea Maecenas advenit atque Coccejus, Capitoque simul Fontejus,
id. S. 1, 5, 32.—Referring to two or more co-ordinate clauses or sentences.a.Et simul or simulque:b.contundam facta Talthybi, contem namque omnes nuntios, semulque cursuram meditabor ad ludos Olympios,
Plaut. Stich. 2, 1, 34:eamus, et de istac simul consilium volo capere una tecum,
i. e. while going, Ter. Eun. 3, 5, 65:quod... et simul quia,
Lucr. 5, 1181:ratio Ecquaenam fuerit origo... et simul ecquae sit finis, etc.,
id. 5, 1213:sed iidem illi ita mecum loquuntur... et simul admonent quiddam quod cavebimus, etc.,
Cic. Phil. 1, 11, 28:ex tuis litteris cognovi festinationem tuam, et simul sum admiratus cur, etc.,
id. Fam. 7, 8, 1:emergit Nixi caput, et simul effert sese clara Fides et, etc.,
id. Arat. 713 (460):postquam Rutilium consedisse accepit, simulque ex Jugurthae proelio clamorem augeri,
Sall. J. 52, 6:equites ex equis desiliunt, simulque et hosti se opponunt, et animos peditum accendunt,
Liv. 3, 62, 8:tum rigere omnibus corpora... et simul lassitudine et... fame etiam deficere,
id. 21, 54, 9; 41, 3; Cic. Arat. 504 (259); 545 (299); Curt. 4, 2, 21; Quint. 2, 5, 13.—Simul with autem or enim, introducing the second sentence:c.salve! simul autem vale!
Plaut. Merc. 5, 1, 1: augeamus sane suspicionem tuam;simul enim augebimus diligentiam,
Cic. Marc. 7, 22.—Simul preceding co-ordinate sentences, generally connected by et... et, but also by a single copulative conjunction:3.simul enim et rei publicae consules, et propones ei exempla ad imitandum,
Cic. Phil. 10, 2, 5:illa autem altera ratio quae simul et opinionem falsam tollit, et aegritudinem detrahit,
id. Tusc. 4, 28, 60:simul et inopiam frumenti lenire, et ignaris omnibus parare,
Sall. J. 91, 1:nullus portus erat qui simul et omnis onerarias caperet, et tecta legionibus praeberet,
Liv. 32, 18, 3:simul et cohors invasit, et ex omnibus oppidi partibus... concurrerunt,
id. 32, 24, 3: simul Metelli imagines dereptae, et missi qui Antonio nuntiarent. Tac. H. 3, 13; cf. Suet. Caes. 57.—Referring to co-ordinate clauses introduced by subordinating conjunctions:V.Mnesilochum ut requiram atque ut eum mecum ad te adducam semul,
Plaut. Bacch. 3, 5, 2:tantum faciam ut notam apponam... et simul significem, etc.,
Cic. Fam. 13, 6, 2:quod eo liberius ad te seribo, quia nostrae laudi favisti, simulque quod video non novitati esse invisum meae,
id. ib. 1, 7, 8; 7, 10, 3.—If used in connecting dependent clauses, simul often stands for a co-ordinating conjunction; v. VI. infra.Introducing an independent sentence, at the same time, also, likewise (cf.: itaque, igitur, deinde, tum, etc.).1.Simul alone:2.ego Tiresiam consulam quid faciundum censeat: semul hanc rem ut facta est eloquar,
Plaut. Am. 5, 1, 77:sequimini! simul circumspicite ne quis adsit arbiter,
id. Mil. 4, 4, 1:alterum ipse efficiam ut attente audiatis. Simul illud oro: si, etc.,
Cic. Phil. 2, 5, 10:hoc proprium virtutis existimant... simul hoc se fore tutiores arbitrantur,
Caes. B. G. 6, 23:Valerio Samnitium legiones occurrunt... simul in Campanos stimulabat ira,
Liv. 7, 32, 3:tibi (Apollo) decimam partem praedae voveo. Te simul, Juno, precor ut, etc.,
id. 5, 21, 3.—More freq. simul et (= etiam):VI.quia videbitur Magis verisimile id esse... simul et conficiam facilius ego quod volo,
Ter. Heaut. 4, 5, 55:nolite committere ut in re tam inveterata quidquam novi sentiatis. Simul et illa omnia ante oculos vestros proponite, etc.,
Cic. Balb. 28, 65:demonstravi haec Caecilio. Simul et illud ostendi, me ei satisfacturum,
id. Att. 1, 1, 4:legati jam reverterant... simul venerant et ab rege Perseo oratores qui, etc.,
Liv. 41, 19 med.:ipse ad Sycurium progressus, opperiri ibi hostium adventum statuit. Simul et frumentari passim exercitum jubet,
id. 42, 54 fin.; cf. Plaut. Stich. 5, 5, 14; Cic. Or. 2, 85, 349; id. Q. Fr. 1, 1, 12, § 34; id. Prov. Cons. 15, 36; id. Balb. 25, 56; id. Arat. 618 (372); 628 (382); 707 (454); 721 (468); Caes. B. G. 1, 19; 6, 8; Sall. C. 30, 2; id. J. 100, 3; Liv. 8, 9, 13; 8, 32, 5; 10, 3, 2; 40, 32; 4, 49, 3; Tac. H. 1, 1; 1, 52; 2, 53; 3, 15; 3, 18; 3, 20; 3, 29; 3, 42; 3, 82.Simul itself stands as co-ordinating conjunction, to connect dependent clauses represented as contemporaneous, and at the same time, and also (not ante-class.; rare in Cic.;VII.freq. in the histt.): ei Verres possessionem negat se daturum, ne posset patronum suum juvare, simul ut esset poena quod, etc.,
Cic. Verr. 2, 1, 47, § 124:omnes vocat ad diripiendos Eburones, ut potius Gallorum vita quam legionarius miles periclitetur, simul ut... pro tali facinore stirps et nomen civitatis tollatur,
Caes. B. G. 6, 34: quippe foedum hominem a republica procul esse volebat;simul quia boni complures praesidium in eo putabant,
Sall. C. 19, 2:cujus de virtute, quia multi dixere, praetereundum puto, simul ne per insolentiam quis existumet memet studium meum laudando extollere,
id. J. 4, 2:nihil horum... discere cum cerneret posse, simul et tirocinio et perturbatione juvenis moveretur, etc.,
Liv. 39, 47:a sermone Graeco puerum incipere malo, quia Latinum vel nobis nolentibus perhibet, simul quia disciplinis quoque Graecis prius instruendus est,
Quint. 1, 1, 12; Sall. J. 20, 1; Liv. 39, 33, 1; 8, 6, 11; Caes. B. C. 43, 2; Sall. C. 20, 3; 56, 5; Liv. 3, 50, 10; 40, 36 init.; Tac. H. 1, [p. 1704] 70;2, 15.—So, connecting participial expressions or adverbial phrases with dependent clauses: his amicis confisus Catilina, simul quod aes alienum ingens erat, et quod... opprimendae reipublicae consilium cepit,
Sall. C. 16, 4:hi, quod res in invidia erat, simul et ab Numidis obsecrati,
id. J. 25, 5:ob eam iram, simul ut praeda militem aleret, duo milia peditum... populari agrum jussit,
Liv. 21, 52, 5; 3, 66, 3:equites praemisit speculatum, simul ut ignem exstinguerent,
Curt. 4, 10, 11:Otho, quamquam turbidis rebus, etc., simul reputans non posse, etc.,
Tac. H. 1, 83 init.:committere igitur eum (locum) non fidelissimis sociis noluit, simul quod ab illa parte urbis navibus aditus ex alto est,
Cic. Verr. 2, 5, 32, § 84; Liv. 9, 2, 5; Tac. H. 1, 70 fin.; 2, 28; 2, 30.Simul. as co-ordinating conjunction, is frequently placed before each of the co-ordinate terms (simul... simul = hama men... hama de), partly... partly; not only... but at the same time (not anteAug.).1.With independent clauses:2.simul castra oppugnabantur, simul pars exercitus ad populandum agrum Romanum missa,
Liv. 3, 5, 2:accolas Hannibal simul perlicit ad naves fabricandas, simul et ipsi traici exercitum cupiebant,
id. 21, 26, 7:ab his simul custodes trucidari coepti, simul datum signum armatis ut ex insidiis concurrerent,
id. 9, 25, 8:simul gratias agit, simul gratulatur quod, etc.,
Curt. 6, 7, 15; cf. Verg. A. 1, 631 sq.; 2, 220 sqq.; 12, 268; Liv. 1, 9, 5.—With dependent clauses:3.venit ad quaerendum, simul quod non deducerent praesidia, simul quod in Bithyniam auxilia missi forent,
Liv. 39, 46 fin.:Perseus cum audisset, simul Meliboeam a consulis exercitu oppugnari, simul classem Iolci stare,
id. 44, 13 init.:consul ad Phylan ducit, simul ut praesidium firmaret, simul ut militi frumentum divideret,
id. 44, 8, 1:simul questi... simul nuntiantes,
id. 42, 46:plus quam imponebatur oneris recepi, simul ut pleniore obsequio demererer amantissimos mei, simul ne... alienis vestigiis insisterem, Quint. prooem. 3.—Rarely connecting a dependent clause with an independent sentence: Athenas ierant, simul ut pro legatione praemio esset honos, simul peritos legum peregrinarum ad condenda nova jura usui fore credebant,
Liv. 3, 35, 5; cf. Verg. A. 12, 758.—Co-ordinating dependent clauses with adverbial phrases:4.Germani frequenter in castra venerunt, simul sui purgandi causa, simul ut de induciis impetrarent,
Caes. B. G. 4, 13:Philippus, simul ne ocio miles deterior fieret, simul avertendae suspicionis causa... in Maedicam ducere pergit,
Liv. 40, 21, 1. —Connecting single nouns or phrases belonging to the same predicate:VIII.cum simul fragor rupti pontis, simul clamor Romanorum impetum sustinuit,
Liv. 2, 10, 10:ad se simul legatos, simul milites missos,
id. 42, 52 med.:et Romae simul dilectu, simul tributo conferendo laboratum est,
id. 5, 10, 3:increpando simul temeritatem, simul ignaviam,
id. 2, 65, 4:tum vero si mul ab hostibus, simul ab iniquitate loco rum Poeni oppugnabantur,
id. 21, 33, 5:inter simul complorationem feminarum, simul nefandam caedem,
id. 41, 11:simul a mari, simul a terra ingredienti,
id. 44, 12 med.; cf. Tac. A. 1, 49; 14, 40; id. Agr. 25; 36; 41; Verg. G. 3, 201; id. A. 1, 513; Hor. S. 2, 2, 73.Simul, in connection with ac, atque (also written in one word, , sĭmŭlatque), rarely with ut, and very rarely with et, is used as subordinating, temporal conjunction, as soon as. For simulac, etc., simul alone is freq.1.Simul ac: simul ac lacrimas de ore noegeo (i. e. candido) detersit, Liv. And. ap. Fest. p. 174 Mull.:2.Demenaetum simul ac conspexero hodie,
Plaut. As. 2, 4, 73:non simul ac se ipse commovit, sensit quid intersit,
Cic. Ac. 2, 16, 51:si simul ac procul conspexit armatos, recessisset,
id. Caecil. 16, 46:dicebam, simul ac timere desisses, similem te futurum tui,
id. Phil. 2, 35, 89:Alcibiades, simul ac se remiserat, dissolutus reperiebatur,
Nep. Alcib. 1. 4:at mihi plaudo Ipse domi, simul ac nummos contemplor in arca,
Hor. S. 1, 1, 67; cf. Cic. N. D. 1, 38, 108; id. Fam. 15, 16, 2; id. Planc. 41, 98; id. Phil. 4, 1, 1; id. Verr. 2, 2, 19, § 46; id. Or. 2, 27, 117; Verg. A. 4, 90; 12, 222; Ov. M. 2, 167; Hor. S. 1, 2, 33; 1, 4, 119; 1, 8, 21.—Strengthened by primum (= ut primum):simul ac primum ei occasio visa est, quaestor consulem deseruit,
Cic. Verr. 2, 1, 13, § 34; so id. ib. 2, 1, 52, § 138; id. Phil. 4, 1, 1; Suet. Caes. 30; id. Ner. 43.—Simul atque:3.L. Clodius, simul atque introductus est, rem conficit,
Cic. Clu. 14, 40:simul atque increpuit suspicio tumultus, artes ilico nostrae conticescunt,
id. Mur. 10, 22:simul atque audivit ejus interitum, suo Marte res suas recuperavit,
id. Phil. 2, 37, 95:simul atque enim se infiexit hic rex in dominatum injustiorem, fit continuo tyrannus,
id. Rep. 2, 26, 49:simul atque sibi hic adnuisset, numeraturum se dicebat,
id. Quint. 5, 18:qui, simul atque in oppidum venerat, inmittebantur illi continuo Cibyratici canes,
id. Verr. 2, 4, 21, § 47:simul atque de Caesaris adventu cognitum est,
Caes. B. G. 5, 3, 3; cf. Cic. Planc. 41, 98; id. Phil. 8, 10, 31; Suet. Caes. 29; id. Galb. 7.—Simul ut (v. Madv. ad Cic. Fin. 2, 11, 33):4.simul ut experrecti sumus, visa illa contemnimus,
Cic. Ac. 2, 16, 51:simul ut accepi a Seleuco litteras tuas, statim quaesivi, etc.,
id. Fam. 6, 18, 1:nostros omnia consequi potuisse, simul ut velle coepissent,
id. Tusc. 4, 2, 5; id. Q. Fr. 2, 5, 3 (6, 2):simul ut, qui sint professi, videro, dicam,
id. Planc. 6, 14; id. Att. 10, 4, 12:nam simul ut supero se totum lumine Cancer extulit, extemplo cedit delapsa Corona,
id. Arat. 596 (349).—Simul et:5.simul et quid erit certi, scribam ad te,
Cic. Att. 2, 20, 2:ego ad te statim habebo quod scribam, simul et videro Curionem,
id. ib. 10, 4, 12:quam accepi simul et in Cumanum veni,
id. ib. 10, 16, 4; 16, 11, 6; id. Q. Fr. 2, 6, 3. In all these passages the Cod. Med. has simul et, which the editors variously changed into simulatque, simulac, simul ut, simul; so,omne animal simul et ortum est, se ipsum diligit,
Cic. Fin. 2, 11, 33, where the vulg. has simul ut, and Madv. reads simul [et] ortum.—Simul ubi:6.quod simul ubi conspexit, equites emisit,
Liv. 4, 18, 7 dub. Weissenb. ad loc.—Simul alone, = simul atque:simul herbae inceperint nasci,
Cato, R. R. 48:hic simul argentum repperit, cura sese expedivit,
Ter. Phorm. 5, 4, 4: simul limen intrabo, illi extrabunt illico, Afran. ap. Non. 104, 21 (Com. Rel. v. 5 Rib.):simul inflavit tibicen, a perito carmen agnoscitur,
Cic. Ac. 2, 27, 86:nostri, simul in arido constiterunt, in hostes impetum fecerunt,
Caes. B. G. 4, 26 fin.:simul increpuere arma, hostis pedem rettulit,
Liv. 6, 24, 1; cf. Cic. Tusc. 4, 6, 12; id. Fin. 3, 6, 21; id. Arat. 594 (349); Caes. B. C. 1, 30, 3; Liv. 3, 62, 6; 4, 18, 6; 4, 31, 5; 4, 32, 6; 5, 25, 11; 8, 32, 2; 21, 55, 9; 44, 8 med.; 44, 19; 44, 44 fin.; Curt. 3, 11, 4; Phaedr. 3, 16, 16; Hor. C. 1, 12, 27; 3, 4, 37; Verg. G. 4, 232; Ov. F. 1, 567.—Strengthened by primum:simul primum magistratio abiit, dicta dies est,
Liv. 6, 1, 6:simul primum anni tempus navigabile praebuisset mare,
id. 35, 44, 5 Weissenb. ad loc.; Suet. Caes. 30. -
19 simul
sĭmŭl (ante-class. also sĕmŭl, Plaut. Trin. prol. p. 97 Ritschl; v. infra; and sĕmŏl, C. I. L. 1175 fin.; cf. Lorenz ad Plaut. Most. 96; cf. also simitu. The final l of simul was scarcely pronounced in the vulg. lang., and in comic poetry does not make position with an initial consonant following; v. Corss. Ausspr. 2, p. 643 sq.; Lorenz ad Plaut. Ps. 567), adv. [Sanscr. sama-; Gr. hama, homos]; cf. semel, = eodem tempore, una, at the same time, together, at once, as soon as.I.Referring, as temporal adverb, to plural nouns of the same sentence, and representing persons or things as acting, happening, etc., simultaneously.1.After a plural subject:2.hunc ambo in saxo semul sedent ejecti,
Plaut. Rud. prol. 72:multa concurrunt simul,
Ter. And. 3, 2, 31:(duo homines) simul cenare voluerunt,
Cic. Inv. 2, 4, 14:Zmyrnae cum simul essemus compluris dies,
id. Rep. 1, 8, 13:tres simul soles effulserunt,
Liv. 41, 21 fin.:tria simul agmina populabantur Indos,
Curt. 9, 10, 7:duo simul hujusmodi personae Ciceroni obstiterunt,
Quint. 11, 1, 69:Othonem multa simul exstimulabant,
Tac. H. 1, 21; Cic. Fam. 9, 1, 2; id. Att. 5, 10, 5; Liv. 21, 33, 3; 41, 2 init.; Curt. 4, 15, 22.—Sometimes the logical subject is understood:multos modios salis simul (i. e. amicis) edendos esse,
Cic. Lael. 19, 67.—Sometimes both the subject and predicate are understood:quare si simul (i. e. nos agere) placebit,
Cic. Fam. 5, 19, 2.—With a plur. object:3.(Alcumena) uno partu duos peperit semul,
Plaut. Am. 5, 2, 8:duas res simul nunc agere decretum'st mihi,
Plaut. Merc. prol. 1:si duos consules simul ex Italia ejectos... res publica tenere potuisset,
Cic. Phil. 13, 14, 29:ambo cum simul conspicimus,
Liv. 40, 46 init.:simul omnibus portis erupit,
id. 40, 48 fin.; cf. Auct. Her. 3, 12, 22; Liv. 8, 37, 5; 21, 60; 40, 30; 42, 7; Curt. 5, 9, 1; Quint. 10, 1, 76; 10, 3, 23; 10, 7, 16.—So with singular implying a plural:tota (urbs) simul exsurgere aedificiis coepit,
Liv. 6, 4, 6:totam simul causam ponit ante oculos,
Quint. 6, 1, 1.—After an adverb. implying a plural noun:igitur undique simul (i. e. ex omnibus locis simul) speculatores citi sese ostendunt,
Sall. J. 101, 1.—Referring [p. 1703] to plural attributes:4.omnium simul rerum... discrimine proposito,
Liv. 6, 35, 6:multarum simul civitatium legati Romam convenerunt,
id. 43, 6, 1.—Referring to an attributive participle understood:II.multitudo plurium simul gentium (= simul eodem loco versantium),
Liv. 44, 45:trium simul bellorum victor (= eodem tempore gestorum),
id. 6, 4, 1:inter duo simul bella,
id. 7, 27, 7:tot simul malis victi,
Curt. 4, 4, 12.Referring to nouns, etc., connected by the preposition cum: simul cum = una cum (v. una, s. v. unus), together with:III.novi (illum) cum Calcha semul,
Plaut. Men. 5, 2, 48:jube in urbem veniat jam tecum semul,
id. Most. 4, 2, 26:qui ipsus equidem nunc primum istanc tecum conspicio semul?
id. Am. 2, 2, 122:me misisti ad portum cum luci semul,
id. Stich. 2, 2, 40:quae (amicitia) incepta a parvis cum aetate adcrevit simul,
Ter. And. 3, 3, 7:simul consilium cum re amisti?
id. Eun. 2, 2, 10:Critolaum simul cum Diogene venisse commemoras,
Cic. Or. 2, 38, 100:Hortensius tecum simul pro Appio Claudio dixit,
id. Brut. 64, 230:cum corporibus simul animos interire,
id. Lael. 4, 13:vobiscum simul considerantis,
id. Rep. 1, 46, 70:testamentum Cyri simul obsignavi cum Clodio,
id. Mil. 18, 48:simul cum lege Aelia magistratum iniit,
id. Att. 1, 16, 13:simul cum lumine pandit,
id. Arat. 704 (452):simul cum moribus immutatur fortuna,
Sall. C. 2, 5:cum anima simul,
id. ib. 33, 4:simul cum occasu solis,
id. J. 91, 2:simul cum dono designavit templi finis,
Liv. 1, 10, 5:si (dictator) se (Fabium) simul cum gloria rei gestae extinxisset,
id. 8, 31, 7:ut cresceret simul et neglegentia cum audacia hosti,
id. 31, 36, 7; cf. Plaut. Am. 2, 2, 136; id. Aul. 4, 4, 28; id. Bacch. 4, 1, 5; id. Cist. 4, 2, 105; id. Ep. 1, 1, 39; id. Men. prol. 27; 2, 3, 54; 5, 1, 36; id. Merc. 2, 1, 31; id. Most. 1, 2, 17; Cic. Ac. 1, 1, 13; id. Tusc. 3, 18, 40; id. de Or. 2, 33, 142; 3, 3, 10; id. Arch. 12, 30; id. Sest. 22, 50; id. Fam. 15, 4, 8; Liv. 1, 31, 3; Nep. 3, 2; 11, 3; 18, 3; 23, 6; Quint. 11, 3, 65; Hor. Epod. 1, 8; id. S. 1, 1, 58.—Strengthened by una:quippe omnes semul didicimus tecum una,
Plaut. Poen. 3, 1, 50; cf. id. Most. 4, 3, 43.—With ellipsis of mecum:qui scribis morderi te interdum quod non simul sis,
Cic. Att. 6, 2, 8.—Freq. cum eo (eis, etc.) must be supplied after simul, likewise, together with him, them, etc.:in vigiliam quando ibat miles, tum tu ibas semul (i. e. cum eo)?
Plaut. Ps. 4, 7, 86:cum simul P. Rutilius venisset,
Cic. Rep. 1, 11, 17:hos qui simul erant missi, fallere,
id. Rosc. Am. 38, 110:prae metu ne simul (i. e. cum iis) Romanus irrumperet,
Liv. 5, 13, 13:extra turbam ordinem conlocuntur semul (i. e. inter se),
Plaut. Am. 1, 1, 69; cf. id. ib. 2, 2, 180; Cic. Pis. 34, 84; Liv. 6, 11, 5; Curt. 8, 13, 3.—Simul with abl. alone = cum with abl. ( poet. and in post-Aug. prose; cf. Gr. hama with dat.):simul his,
Hor. S. 1, 10, 86:quippe simul nobis habitat,
Ov. Tr. 5, 10, 29:his simul,
Sil. 3, 268:Magnetibus simul transmissi,
Tac. A. 4, 55:quindecimviri septemviris simul,
id. ib. 3, 64; cf. id. ib. 6, 9; Sil. 5, 418; Sen. Troad. 1049.Referring to a preceding adverb. clause, at the same time, i.e. as that of the action described:IV.juris ubi dicitur dies, simul patronis dicitur,
Plaut. Men. 4, 2, 17:quamquam ego vinum bibo, at mandata hau consuevi semul bibere una (= bibere quom vinum bibo, una cum vino),
id. Pers. 2, 1, 3:quando nihil sit (quod det), semul amare desinat,
id. Ps. 1, 3, 73 Fleck.:ubi res prolatae sunt, quom rus homines eunt, semul prolatae res sunt nostris dentibus,
id. Capt. 1, 1, 10; id. Ps. 4, 7, 84; cf.:domum numquam introibis, nisi feres pallam simul (i. e. cum introibis),
Plaut. Men. 4, 2, 104.Referring to two or more co-ordinate terms or facts representing these as simultaneous, and at the same time, and also, both... and ( at once), together.1.Referring to co-ordinate terms of the same sentence.a.Simul preceding all the coordinate terms which are connected by et, ac, atque, que, or by et... et (freq. in the histt.):b.semul flere sorbereque haud facile est,
Plaut. Most. 3, 2, 104:Q. Hortensi ingenium simul aspectum et probatum est,
Cic. Brut. 64, 228: Bomilcar, simul cupidus incepta patrandi, et timore socii anxius, Sall. J. 70, 5:dicenti lacrimae simul spiritum et vocem intercluserunt,
Liv. 40, 16 init.:quae simul auxilio tribunicio et consensu plebis impediri coepta,
id. 6, 27, 9:Lycios sub Rhodiorum simul imperio et tutela esse,
id. 41, 6 fin.:Priverni qui simul a Fundanis ac Romanis defecerunt,
id. 8, 19, 11:simul divinae humanaeque spei pleni pugnam poscunt,
id. 10, 40, 1:eximio simul honoribus atque virtutibus,
id. 6, 11, 3:obruit animum simul luctus metusque,
id. 42, 28; 5, 26, 10; Val. Max. 5, 2, 6:simul ipsum Vitellium contemnebant metuebantque,
Tac. H. 2, 92; cf. Liv. 3, 38, 12; 3, 50, 12; 5, 7, 3; 6, 18, 5; 6, 33, 9; 6, 40, 4; 9, 12, 4; 27, 51, 12; Caes. B. G. 7, 48; Curt. 5, 4, 30; Sen. Q. N. 2, 54, 2.—So with three or more co-ordinate terms, either all connected by et, Caes. B. G. 4, 24, 2; Quint. 1, 12, 3; 10, 7, 23;or asyndetic: nunc simul res, fides, fama, virtus, decus deseruerunt,
Plaut. Most. 1, 2, 60.—Simul after all the coordinate terms (mostly ante-class.):c.nunc operam potestis ambo mihi dare et vobis simul,
Plaut. Men. 5, 9, 40:faxo et operam et vinum perdiderit simul,
id. Aul. 3, 6, 42:ut si quis sacrilegii et homicidii simul accusetur,
Quint. 12, 1, 4; cf. Plaut. Capt. 3, 5, 92; id. Men. 3, 3, 16; Mart. 11, 58, 10.—Simul after the first of the co-ordinate terms (so not in Cic.):d.convenit regnum simul atque locos ut haberet,
Naev. Bell. Pun. 1, 6, fr. 3:oculis simul ac mente turbatum,
Liv. 7, 26, 5:quod ubi auditum simul visumque est,
id. 8, 39, 7:pulvere simul ac sudore perfusum,
Curt. 3, 5, 2:terrestri simul navalique clade,
id. 4, 3, 14:vota nuncupabantur simul et solvebantur,
Val. Max. 6, 9, ext. 5:qui ima simul ac summa foveret aequaliter,
Sen. Ep. 90, 25; cf. Liv. 4, 32, 12; Curt. 3, 8, 23; 6, 5, 19; 8, 5, 1; Quint. 10, 1, 30.—In post-Aug. prose without any temporal idea, = as well as:populi Romani facta simul ac dicta memoratu digna... deligere constitui,
Val. Max. 1 prol.; so id. 1, 1, 9.—Placed before the last term.(α).Simul et (= simul etiam), and at the same time, and also:(β).Jugurtha, postquam oppidum Capsam aliosque locos munitos, simul et magnam pecuniam amiserat,
Sall. J. 97, 1:Marium fatigantem de profectione, simul et invisum et offensum,
id. ib. 73, 2:Marius hortandi causa, simul et nobilitatem exagitandi, contionem advocavit,
id. ib. 84, 5:milites modesto imperio habiti, simul et locupletes,
id. ib. 92, 2:Perseus cum adventu consulis, simul et veris principio strepere omnia cerneret,
Liv. 44, 34 fin.; cf. Hor. C. 1, 20, 6.—Simulque (rare):(γ).ut (materia) fragilis incumberet, simulque terra umore diluta,
Curt. 8, 10, 25.—Simul, without any conjunction (so in Cic., but only poet.):e.Neptuno grates habeo et tempestatibus, semul Mercurio qui, etc.,
Plaut. Stich. 3, 1, 3:Electra Stereopeque, simul sanctissima Maja,
Cic. Arat. 270 (36):inter solis iter, simul inter flamina venti,
id. ib. 342 (101):ambiguus consilii, num Dyrrhachium pedite atque equite, simul longis navibus mare clauderet,
Tac. H. 2, 83. —Inserted in the last term ( poet.):2.memor Actae non alio rege puertiae, Mutataeque simul togae,
Hor. C. 1, 36, 9;interea Maecenas advenit atque Coccejus, Capitoque simul Fontejus,
id. S. 1, 5, 32.—Referring to two or more co-ordinate clauses or sentences.a.Et simul or simulque:b.contundam facta Talthybi, contem namque omnes nuntios, semulque cursuram meditabor ad ludos Olympios,
Plaut. Stich. 2, 1, 34:eamus, et de istac simul consilium volo capere una tecum,
i. e. while going, Ter. Eun. 3, 5, 65:quod... et simul quia,
Lucr. 5, 1181:ratio Ecquaenam fuerit origo... et simul ecquae sit finis, etc.,
id. 5, 1213:sed iidem illi ita mecum loquuntur... et simul admonent quiddam quod cavebimus, etc.,
Cic. Phil. 1, 11, 28:ex tuis litteris cognovi festinationem tuam, et simul sum admiratus cur, etc.,
id. Fam. 7, 8, 1:emergit Nixi caput, et simul effert sese clara Fides et, etc.,
id. Arat. 713 (460):postquam Rutilium consedisse accepit, simulque ex Jugurthae proelio clamorem augeri,
Sall. J. 52, 6:equites ex equis desiliunt, simulque et hosti se opponunt, et animos peditum accendunt,
Liv. 3, 62, 8:tum rigere omnibus corpora... et simul lassitudine et... fame etiam deficere,
id. 21, 54, 9; 41, 3; Cic. Arat. 504 (259); 545 (299); Curt. 4, 2, 21; Quint. 2, 5, 13.—Simul with autem or enim, introducing the second sentence:c.salve! simul autem vale!
Plaut. Merc. 5, 1, 1: augeamus sane suspicionem tuam;simul enim augebimus diligentiam,
Cic. Marc. 7, 22.—Simul preceding co-ordinate sentences, generally connected by et... et, but also by a single copulative conjunction:3.simul enim et rei publicae consules, et propones ei exempla ad imitandum,
Cic. Phil. 10, 2, 5:illa autem altera ratio quae simul et opinionem falsam tollit, et aegritudinem detrahit,
id. Tusc. 4, 28, 60:simul et inopiam frumenti lenire, et ignaris omnibus parare,
Sall. J. 91, 1:nullus portus erat qui simul et omnis onerarias caperet, et tecta legionibus praeberet,
Liv. 32, 18, 3:simul et cohors invasit, et ex omnibus oppidi partibus... concurrerunt,
id. 32, 24, 3: simul Metelli imagines dereptae, et missi qui Antonio nuntiarent. Tac. H. 3, 13; cf. Suet. Caes. 57.—Referring to co-ordinate clauses introduced by subordinating conjunctions:V.Mnesilochum ut requiram atque ut eum mecum ad te adducam semul,
Plaut. Bacch. 3, 5, 2:tantum faciam ut notam apponam... et simul significem, etc.,
Cic. Fam. 13, 6, 2:quod eo liberius ad te seribo, quia nostrae laudi favisti, simulque quod video non novitati esse invisum meae,
id. ib. 1, 7, 8; 7, 10, 3.—If used in connecting dependent clauses, simul often stands for a co-ordinating conjunction; v. VI. infra.Introducing an independent sentence, at the same time, also, likewise (cf.: itaque, igitur, deinde, tum, etc.).1.Simul alone:2.ego Tiresiam consulam quid faciundum censeat: semul hanc rem ut facta est eloquar,
Plaut. Am. 5, 1, 77:sequimini! simul circumspicite ne quis adsit arbiter,
id. Mil. 4, 4, 1:alterum ipse efficiam ut attente audiatis. Simul illud oro: si, etc.,
Cic. Phil. 2, 5, 10:hoc proprium virtutis existimant... simul hoc se fore tutiores arbitrantur,
Caes. B. G. 6, 23:Valerio Samnitium legiones occurrunt... simul in Campanos stimulabat ira,
Liv. 7, 32, 3:tibi (Apollo) decimam partem praedae voveo. Te simul, Juno, precor ut, etc.,
id. 5, 21, 3.—More freq. simul et (= etiam):VI.quia videbitur Magis verisimile id esse... simul et conficiam facilius ego quod volo,
Ter. Heaut. 4, 5, 55:nolite committere ut in re tam inveterata quidquam novi sentiatis. Simul et illa omnia ante oculos vestros proponite, etc.,
Cic. Balb. 28, 65:demonstravi haec Caecilio. Simul et illud ostendi, me ei satisfacturum,
id. Att. 1, 1, 4:legati jam reverterant... simul venerant et ab rege Perseo oratores qui, etc.,
Liv. 41, 19 med.:ipse ad Sycurium progressus, opperiri ibi hostium adventum statuit. Simul et frumentari passim exercitum jubet,
id. 42, 54 fin.; cf. Plaut. Stich. 5, 5, 14; Cic. Or. 2, 85, 349; id. Q. Fr. 1, 1, 12, § 34; id. Prov. Cons. 15, 36; id. Balb. 25, 56; id. Arat. 618 (372); 628 (382); 707 (454); 721 (468); Caes. B. G. 1, 19; 6, 8; Sall. C. 30, 2; id. J. 100, 3; Liv. 8, 9, 13; 8, 32, 5; 10, 3, 2; 40, 32; 4, 49, 3; Tac. H. 1, 1; 1, 52; 2, 53; 3, 15; 3, 18; 3, 20; 3, 29; 3, 42; 3, 82.Simul itself stands as co-ordinating conjunction, to connect dependent clauses represented as contemporaneous, and at the same time, and also (not ante-class.; rare in Cic.;VII.freq. in the histt.): ei Verres possessionem negat se daturum, ne posset patronum suum juvare, simul ut esset poena quod, etc.,
Cic. Verr. 2, 1, 47, § 124:omnes vocat ad diripiendos Eburones, ut potius Gallorum vita quam legionarius miles periclitetur, simul ut... pro tali facinore stirps et nomen civitatis tollatur,
Caes. B. G. 6, 34: quippe foedum hominem a republica procul esse volebat;simul quia boni complures praesidium in eo putabant,
Sall. C. 19, 2:cujus de virtute, quia multi dixere, praetereundum puto, simul ne per insolentiam quis existumet memet studium meum laudando extollere,
id. J. 4, 2:nihil horum... discere cum cerneret posse, simul et tirocinio et perturbatione juvenis moveretur, etc.,
Liv. 39, 47:a sermone Graeco puerum incipere malo, quia Latinum vel nobis nolentibus perhibet, simul quia disciplinis quoque Graecis prius instruendus est,
Quint. 1, 1, 12; Sall. J. 20, 1; Liv. 39, 33, 1; 8, 6, 11; Caes. B. C. 43, 2; Sall. C. 20, 3; 56, 5; Liv. 3, 50, 10; 40, 36 init.; Tac. H. 1, [p. 1704] 70;2, 15.—So, connecting participial expressions or adverbial phrases with dependent clauses: his amicis confisus Catilina, simul quod aes alienum ingens erat, et quod... opprimendae reipublicae consilium cepit,
Sall. C. 16, 4:hi, quod res in invidia erat, simul et ab Numidis obsecrati,
id. J. 25, 5:ob eam iram, simul ut praeda militem aleret, duo milia peditum... populari agrum jussit,
Liv. 21, 52, 5; 3, 66, 3:equites praemisit speculatum, simul ut ignem exstinguerent,
Curt. 4, 10, 11:Otho, quamquam turbidis rebus, etc., simul reputans non posse, etc.,
Tac. H. 1, 83 init.:committere igitur eum (locum) non fidelissimis sociis noluit, simul quod ab illa parte urbis navibus aditus ex alto est,
Cic. Verr. 2, 5, 32, § 84; Liv. 9, 2, 5; Tac. H. 1, 70 fin.; 2, 28; 2, 30.Simul. as co-ordinating conjunction, is frequently placed before each of the co-ordinate terms (simul... simul = hama men... hama de), partly... partly; not only... but at the same time (not anteAug.).1.With independent clauses:2.simul castra oppugnabantur, simul pars exercitus ad populandum agrum Romanum missa,
Liv. 3, 5, 2:accolas Hannibal simul perlicit ad naves fabricandas, simul et ipsi traici exercitum cupiebant,
id. 21, 26, 7:ab his simul custodes trucidari coepti, simul datum signum armatis ut ex insidiis concurrerent,
id. 9, 25, 8:simul gratias agit, simul gratulatur quod, etc.,
Curt. 6, 7, 15; cf. Verg. A. 1, 631 sq.; 2, 220 sqq.; 12, 268; Liv. 1, 9, 5.—With dependent clauses:3.venit ad quaerendum, simul quod non deducerent praesidia, simul quod in Bithyniam auxilia missi forent,
Liv. 39, 46 fin.:Perseus cum audisset, simul Meliboeam a consulis exercitu oppugnari, simul classem Iolci stare,
id. 44, 13 init.:consul ad Phylan ducit, simul ut praesidium firmaret, simul ut militi frumentum divideret,
id. 44, 8, 1:simul questi... simul nuntiantes,
id. 42, 46:plus quam imponebatur oneris recepi, simul ut pleniore obsequio demererer amantissimos mei, simul ne... alienis vestigiis insisterem, Quint. prooem. 3.—Rarely connecting a dependent clause with an independent sentence: Athenas ierant, simul ut pro legatione praemio esset honos, simul peritos legum peregrinarum ad condenda nova jura usui fore credebant,
Liv. 3, 35, 5; cf. Verg. A. 12, 758.—Co-ordinating dependent clauses with adverbial phrases:4.Germani frequenter in castra venerunt, simul sui purgandi causa, simul ut de induciis impetrarent,
Caes. B. G. 4, 13:Philippus, simul ne ocio miles deterior fieret, simul avertendae suspicionis causa... in Maedicam ducere pergit,
Liv. 40, 21, 1. —Connecting single nouns or phrases belonging to the same predicate:VIII.cum simul fragor rupti pontis, simul clamor Romanorum impetum sustinuit,
Liv. 2, 10, 10:ad se simul legatos, simul milites missos,
id. 42, 52 med.:et Romae simul dilectu, simul tributo conferendo laboratum est,
id. 5, 10, 3:increpando simul temeritatem, simul ignaviam,
id. 2, 65, 4:tum vero si mul ab hostibus, simul ab iniquitate loco rum Poeni oppugnabantur,
id. 21, 33, 5:inter simul complorationem feminarum, simul nefandam caedem,
id. 41, 11:simul a mari, simul a terra ingredienti,
id. 44, 12 med.; cf. Tac. A. 1, 49; 14, 40; id. Agr. 25; 36; 41; Verg. G. 3, 201; id. A. 1, 513; Hor. S. 2, 2, 73.Simul, in connection with ac, atque (also written in one word, , sĭmŭlatque), rarely with ut, and very rarely with et, is used as subordinating, temporal conjunction, as soon as. For simulac, etc., simul alone is freq.1.Simul ac: simul ac lacrimas de ore noegeo (i. e. candido) detersit, Liv. And. ap. Fest. p. 174 Mull.:2.Demenaetum simul ac conspexero hodie,
Plaut. As. 2, 4, 73:non simul ac se ipse commovit, sensit quid intersit,
Cic. Ac. 2, 16, 51:si simul ac procul conspexit armatos, recessisset,
id. Caecil. 16, 46:dicebam, simul ac timere desisses, similem te futurum tui,
id. Phil. 2, 35, 89:Alcibiades, simul ac se remiserat, dissolutus reperiebatur,
Nep. Alcib. 1. 4:at mihi plaudo Ipse domi, simul ac nummos contemplor in arca,
Hor. S. 1, 1, 67; cf. Cic. N. D. 1, 38, 108; id. Fam. 15, 16, 2; id. Planc. 41, 98; id. Phil. 4, 1, 1; id. Verr. 2, 2, 19, § 46; id. Or. 2, 27, 117; Verg. A. 4, 90; 12, 222; Ov. M. 2, 167; Hor. S. 1, 2, 33; 1, 4, 119; 1, 8, 21.—Strengthened by primum (= ut primum):simul ac primum ei occasio visa est, quaestor consulem deseruit,
Cic. Verr. 2, 1, 13, § 34; so id. ib. 2, 1, 52, § 138; id. Phil. 4, 1, 1; Suet. Caes. 30; id. Ner. 43.—Simul atque:3.L. Clodius, simul atque introductus est, rem conficit,
Cic. Clu. 14, 40:simul atque increpuit suspicio tumultus, artes ilico nostrae conticescunt,
id. Mur. 10, 22:simul atque audivit ejus interitum, suo Marte res suas recuperavit,
id. Phil. 2, 37, 95:simul atque enim se infiexit hic rex in dominatum injustiorem, fit continuo tyrannus,
id. Rep. 2, 26, 49:simul atque sibi hic adnuisset, numeraturum se dicebat,
id. Quint. 5, 18:qui, simul atque in oppidum venerat, inmittebantur illi continuo Cibyratici canes,
id. Verr. 2, 4, 21, § 47:simul atque de Caesaris adventu cognitum est,
Caes. B. G. 5, 3, 3; cf. Cic. Planc. 41, 98; id. Phil. 8, 10, 31; Suet. Caes. 29; id. Galb. 7.—Simul ut (v. Madv. ad Cic. Fin. 2, 11, 33):4.simul ut experrecti sumus, visa illa contemnimus,
Cic. Ac. 2, 16, 51:simul ut accepi a Seleuco litteras tuas, statim quaesivi, etc.,
id. Fam. 6, 18, 1:nostros omnia consequi potuisse, simul ut velle coepissent,
id. Tusc. 4, 2, 5; id. Q. Fr. 2, 5, 3 (6, 2):simul ut, qui sint professi, videro, dicam,
id. Planc. 6, 14; id. Att. 10, 4, 12:nam simul ut supero se totum lumine Cancer extulit, extemplo cedit delapsa Corona,
id. Arat. 596 (349).—Simul et:5.simul et quid erit certi, scribam ad te,
Cic. Att. 2, 20, 2:ego ad te statim habebo quod scribam, simul et videro Curionem,
id. ib. 10, 4, 12:quam accepi simul et in Cumanum veni,
id. ib. 10, 16, 4; 16, 11, 6; id. Q. Fr. 2, 6, 3. In all these passages the Cod. Med. has simul et, which the editors variously changed into simulatque, simulac, simul ut, simul; so,omne animal simul et ortum est, se ipsum diligit,
Cic. Fin. 2, 11, 33, where the vulg. has simul ut, and Madv. reads simul [et] ortum.—Simul ubi:6.quod simul ubi conspexit, equites emisit,
Liv. 4, 18, 7 dub. Weissenb. ad loc.—Simul alone, = simul atque:simul herbae inceperint nasci,
Cato, R. R. 48:hic simul argentum repperit, cura sese expedivit,
Ter. Phorm. 5, 4, 4: simul limen intrabo, illi extrabunt illico, Afran. ap. Non. 104, 21 (Com. Rel. v. 5 Rib.):simul inflavit tibicen, a perito carmen agnoscitur,
Cic. Ac. 2, 27, 86:nostri, simul in arido constiterunt, in hostes impetum fecerunt,
Caes. B. G. 4, 26 fin.:simul increpuere arma, hostis pedem rettulit,
Liv. 6, 24, 1; cf. Cic. Tusc. 4, 6, 12; id. Fin. 3, 6, 21; id. Arat. 594 (349); Caes. B. C. 1, 30, 3; Liv. 3, 62, 6; 4, 18, 6; 4, 31, 5; 4, 32, 6; 5, 25, 11; 8, 32, 2; 21, 55, 9; 44, 8 med.; 44, 19; 44, 44 fin.; Curt. 3, 11, 4; Phaedr. 3, 16, 16; Hor. C. 1, 12, 27; 3, 4, 37; Verg. G. 4, 232; Ov. F. 1, 567.—Strengthened by primum:simul primum magistratio abiit, dicta dies est,
Liv. 6, 1, 6:simul primum anni tempus navigabile praebuisset mare,
id. 35, 44, 5 Weissenb. ad loc.; Suet. Caes. 30. -
20 stipendium
stīpendium, iī, n. (= stipipendium, von stips und pendo), was einzeln gezahlt wird; dah. I) die Steuer, der Tribut, die Kontribution, a) eig.: pacisci annuum stipendium, Liv.: stipendium imponere, absol. od. alci, Caes. u. Liv.: argentum in stipendium imponere, Liv.: stipendium capere iure belli, Caes.: stipendium conferre in publicum (v. Volke), Liv.: stipendium per bellum non contulisse, Liv.: pecuniam conferre in stipendium belli, Iustin.: stipendium pendĕre, Liv.: stipendium exigere totā cis Taurum Asiā, Liv.: ab iis stipendium per viginti annos exegisse, Liv.: stipendium iis coloniisin milia aeris asses singulos imperare exigereque quotannis, Liv.: stipendium remittere, Liv.: alcis operā stipendio liberari, Caes.: de stipendio recusare, Caes.: stipendio multare, Liv.: iis (virginibus Vestae), ut assiduae templi antistites essent, stipendium de publico statuit, Einkünfte aus dem ager publicus, Liv. 1, 20, 3. – b) übtr.: α) der Zoll, die Strafe, dira ferens stipendia tauro, Catull.: quod me manet stipendium? Hor. – β) der Beistand, die Unterstützung, Colum. 1, 1, 10. – II) der Sold der Soldaten, die Löhnung, a) eig. (vollst. stipendium militare, Liv. 4, 60, 5. Plin. 33, 45), stipendium solidum, Liv.: stipendium duum mensum, Curt: stipendium ingens militum, Curt.: militum stipendia, Plin.: stipendiorum solutio, Iustin.: stipendium alci decernere, Cic.: stipendium militi constituere (v. Senate), Quint.: modum (Höhe) stipendii sibi ipsi constituere conati sunt, Vell.: alci od. militibus stipendium dare, Cic. u. Liv.: equitibus triplex stipendium dare, Liv.: stipendium militibus usque ad Idus Quinctiles persolvere, Cic.: stipendium militibus per omnes annos a civitatibus mensis palam propositis esse numeratum, Cic.: stipendium praeteritum (rückständigen) cum fide exsolvere, Liv.: plurimis stipendia retro debita (rückständigen) exsolvere, Lampr.: in angustiis aerarii victorem exercitum stipendio afficere, Cic.: stipendium accipere, Liv.: militiā semenstri solidum stipendium accipere, Liv.: equitum stipendium fraudare od. avertere, unterschlagen, Caes.: stipendium flagitare, Caes. (u. so stipendia militibus non a se flagitanda esse, sed ab hoste quaerenda, Iustin.): stipendia merere u. mereri, Sold verdienen = Kriegsdienste tun, Cic.: primum stipendium meruit (den ersten Kriegsdienst tat er) annorum decem septemque, Nep. (vgl. mereo no. I, B, 2): auxiliaria stipendia mereri, bei den Hilfstruppen dienen, Tac.: stipendiis honestis militare, einen ansehnlichen Rang im Heere haben, Eutr. – b) meton., der Kriegsdienst, die kriegerische Laufbahn, homo nullius stipendii, der nie gedient hat, Sall.: sextus decimus stipendii annus, Tac. – gew. im Plur., finis stipendiorum, Cic.: sub stipendiorum meorum initia, Vell.: stipendia facere, Sall.: stipendia emereri, stipendia emerita, Sall. u. Liv.: C. Cornelius fortissimae militiae stipendia emeritus, Val. Max. 6, 1, 10: stipendia explere, Tac., implere, Liv. epit.: milites stipendiis confectis, Cic., od. emeritis, Liv., die ihre Jahre ausgedient, ihre Feldzüge getan hatten: decimum annum delectibus, stipendiis se exhaustos esse, Liv.: castrensibus stipendiis imbui, den Dienst im Lager lernen, Plin. ep. – insbes., das Dienstjahr, der Feldzug, plurimorum stipendiorum milites, Liv.: multa od. minima stipendia habere, Liv.: stipendiis duobus ter et vicies vulneratum esse, Plin.: iuventus octavo iam stipendio functa, Hirt. b.G.: stipendia alcis numerare, Liv. u. Iustin.: septem et viginti enumerare stipendia, Liv.: quadragesimum id stipendium Caecina parendi aut imperitandi habebat, vierzig Jahre hatte C. teils gehorchend, teils befehlend jetzt gedient, Tac. – bildl., tamquam emeritis stipendiis libidinis, ambitionis etc., Cic. de sen. 49: plurium velut emeritis annorum stipendiis, Colum. 3, 6, 4: functus omnibus humanae vitae stipendiis, Sen. ep. 93, 4. – übtr., der Dienst übh., rex, cui (Hercules) duodecim stipendia debebat zu zwölf Diensten verpflichtet war, Iustin. 2, 4, 18. – / vulg. Nbf. istīpendium, Corp. inscr. Lat. 8, 9838.
См. также в других словарях:
Liste de locutions latines — Cet article contient une liste de locutions latines présentée par ordre alphabétique. Pour des explications morphologiques et linguistiques générales, consulter l article : Expression latine. Sommaire A B … … Wikipédia en Français
Fluctuat nec mergitur — Lateinische Phrasen A B C D E F G H I L M N O P … Deutsch Wikipedia
Glossary of ancient Roman religion — This is an incomplete list, which may never be able to satisfy particular standards for completeness. You can help by expanding it with reliably sourced entries. Ancient Roman religion … Wikipedia
Proverbios latinos — Anexo:Proverbios latinos Saltar a navegación, búsqueda Los proverbios latinos son un tipo de paremia (enunciado sentencioso, como el refrán, el adagio, la máxima, la sentencia, y el aforismo) utilizada por los romanos, y que se han mantenido en… … Wikipedia Español
Narr — (s. ⇨ Geck). 1. A Narr hot a schöne Welt. (Jüd. deutsch. Warschau.) Dem Dummen erscheint die Welt um so schöner, als er von manchen ihrer Uebel und Leiden nicht berührt wird. 2. A Narr hot lieb Süss. (Jüd. deutsch. Warschau.) Diese auch in… … Deutsches Sprichwörter-Lexikon
vendre — [ vɑ̃dr ] v. tr. <conjug. : 41> • 980 « trahir »; lat. vendere 1 ♦ (XIe) Céder à qqn en échange d une somme d argent. Vendre ses livres, ses meubles, sa maison. « Pour se faire de l argent, elle se mit à vendre ses vieux gants, ses vieux… … Encyclopédie Universelle
fine — fine1 agg. [lat. fīnis limite , adoperato come agg. nel sign. di estremo ]. 1. a. [di oggetto, di spessore o diametro molto piccolo: f. come un capello ] ▶◀ sottile. ◀▶ grosso, spesso. b. [dell aria e sim., privo di impurità] ▶◀ buono,… … Enciclopedia Italiana
fin — I. La Fin de quelque chose que ce soit, Meta, Finis, Terminus. La fin et issue de quelque chose, Euentus, Exitus. La fin de tout, c est la mort, Extremum omnium mors. La fin d un propos, Exitus orationis. La cause et fin finale pourquoy on a… … Thresor de la langue françoyse
Unglück — 1. Allein vnglück vnd armut ist vor den Neidhard gut. – Gruter, III, 4; Lehmann, II, 33, 21; Simrock, 7478. 2. Alles Vnglück fahet sich in Gottes namen an (in nomine Domini). – Gruter, III, 4; Henisch, 1697, 30; Petri, II, 8; Blum, 2; Eiselein,… … Deutsches Sprichwörter-Lexikon
HOMME — «UNE CHOSE est certaine: l’homme n’est pas le plus vieux problème ni le plus constant qui se soit posé au savoir humain [...] L’homme est une invention dont l’archéologie de notre pensée montre aisément la date récente. Et peut être la fin… … Encyclopédie Universelle
Gott — 1. Ach du grosser Gott, was lässt du für kleine Kartoffeln wachsen! – Frischbier2, 1334. 2. Ach Gott, ach Gott, seggt Leidig s Lott, all Jahr e Kind on kein Mann! (Insterburg.) – Frischbier2, 1335. 3. Ach, du lieber Gott, gib unserm Herrn ein n… … Deutsches Sprichwörter-Lexikon
